Στο σχήμα φαίνεται ξεκάθαρα η κατάρευση του παγκόσμιου εμπορίου! Η πτώση από το +20% στο -30% (μέση τιμή των μεγαλύτερων εξαγωγικών χωρών), δηλαδή ένα ολόκληρο 50% μέσα σε ένα περίπου εξάμηνο είναι πρωτοφανής τα τελευταία 20 χρόνια!
Όπως φαίνεται από το γράφημα, τόσο το απόλυτο μέγεθος της μείωσης (απόσταση υψηλότερου-χαμηλότερου) όσο και η κλίση της πτώσης είναι το καθένα ξεχωριστά το μεγαλύτερο την τελευταία εικοσαετία.
Τράπεζες, επιχειρήσεις, νοικοκυριά και η κυβέρνήσεις είναι καταχρεωμένες με δάνεια τα οποία δεν θα μπορέσουν να αποπληρώσουν. Παραδείγματος χάριν οι Ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν δανείσει 700 δις σε Ασιατικές επιχειρήσεις που καταρέουν και 1,3 τρις στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που βρίσκονται ήδη σε ύφεση.
Όλες σχεδόν οι κυβερνήσεις αναγκάζονται να απαντήσουν στην ύφεση με την εκτόξευση του δημόσιου χρέους προσπαθώντας με πρόσθετο δανεισμό "να τονώσουν" την οικονομία. Ναι αλλά τελικά ποιά χώρα θα πληρώσει τον λογαριασμό; Ποιός θα δανείσει δηλαδή τους δανειζόμενους; Η Γερμανία και η Κίνα; Μα δείτε πιο πάνω τι γίνεται με τις εξαγωγές τους ... Προφανώς θα κοιτάξουν να σώσουν τις δικές τους οικονομίες πρώτα. Το λίγο και ελεγχόμενο χρέος, μπορεί να ήταν καλό όσο οι δανειστές της Αμερικανικής οικονομίας είχαν την καλή διάθεση από την μια να της πουλάνε τα προϊόντα τους και από την άλλη να την δανείζουν αγοράζοντας ομόλογα στο νόμισμά της. Ο κύκλος του χρέους έτσι μπορούσε να λειτουργήσει. Τώρα που έσπασε όμως ο κρίκος των εξαγωγών, ήδη η Κίνα άρχισε να πουλάει τα προϊόντα στο δικό της νόμισμα.
Με άλλα λόγια δεν μπορούν ταυτόχρονα όλες οι οικονομίες να λειτουργούν με χρέη ... Αλλά και σε εθνικό επίπεδο δεν μπορεί να περιμένεις να δανειστείς 700 δις ΕΥΡΩ εαν δεν μπορέσεις τελικά να αγοράσεις το ισόποσο σε προϊόντα από τον δανειστή σου ... για να κλείσει ο κύκλος.
Ο λόγος της κατάρευσης παρουσιάζεται ενδεικτικά στο επόμενο γράφημα που αφορά την Σχέση του Χρέους (Συνολική Πίστωση)/ ΑΕΠ στις ΗΠΑ.
Η κατάσταση του χρέους (πίστωσης) ήταν ελεγχόμενη (πράσινος κύκλος) μέχρι το 1985. Μετά ξέφυγε εντελώς! Το πρόβλημα παρουσιάζεται διότι από το πραγματικό ΑΕΠ δεν αφαιρείται εκείνο που παράγεται από την δημιουργία και χρήση της πίστωσης (π.χ. το ΑΕΠ μετράει χρηματοοικονομικές συναλλαγές).
Παρόμοιο γράφημα διαθέτουν όλες οι αναπτυγμένες χώρες, διότι η παγκοσμιοποίηση βασίστηκε στην "ανάπτυξη" των "αγορών" μέσω των οχήματος της χρηματοοικονομικής πίστωσης και συναλλαγών, χωρίς να υπολογίζεται η επονομαζόμενη "πραγματική οικονομία".
Ας το δούμε με ένα απλό παράδειγμα. Υπάρχουν δύο οικογένειες, Χ & Υ. Και οι δύο τον πρώτο χρόνο ζουν λιτά με 10.οοο € που είναι το εισόδημά τους (ας πούμε το ΑΕΠ τους). Η οικογένεια Υ τον δεύτερο χρόνο δανείζεται προϊόντα και υπηρεσίες αξίας 10.000€ (100% του ΑΕΠ της) μέσω καταναλωτικών πιστωτικών καρτών, πιστωτικής βοήθειας για αγορά αυτοκινήτου & στεγαστικά δάνεια. Τον επόμενο χρόνο μετράμε το ΑΕΠ της κάθε οικογένειας και διαπιστώνουμε ότι η οικογένεια Χ έχει ΑΕΠ αξίας 10.000 € και η οικογένεια Υ 20.000€. ΛΑΘΟΣ! Και οι δύο οικογένειες έχουν το ίδιο ΑΕΠ, δηλαδή αυτό το οποίο αποτελεί το πραγματικό τους έσοδο.
Η παρούσα οικονομική κρίση μας θυμίζει βασικές αρχές της Οικονομικής επιστήμης τις οποίες παραβίασαν κατά συρροή στρατιές "Οικονομολόγων":
- Δεν είναι δυνατό να φαντάζεται κανείς ότι μια χώρα μπορεί να καταναλώνει για πάντα περισσότερα από όσα μπορεί να παράγει
- Δεν μπορεί κάποιος να δανείζεται και απλά να καταναλώνει συνεχώς σε μια όλο και μεγαλύτερη ευμάρια
- Δεν μπορεί μια οικονομία να διαρθρώνεται υπερβολικά σε υπηρεσίες (πάνω από 60%) και να παραμένει βιώσιμη.
Κοιτώντας το εξωφρενικό Κλάσμα Χρέους/ ΑΕΠ στον παραπάνω χάρτη, φαίνεται μονόδρομος κάποια από τις ακόλουθες 2 επιλογές:
1. Χρεωκοπία και επομένως "διαγραφή" του πλεονάζοντος χρέους. Αυτό να συμβεί για μια χώρα είναι αποδεκτό και κατανοητό, αν και επώδυνο για δανειστή και δανειζόμενο. Όμως να συμβεί ταυτόχρονα για όλες τις χώρες δεν μπορώ να το διανοηθώ. Θέλει περισσότερη σκέψη του τι μπορεί να σημαίνει.
2. Πληθωρισμός του χρέους μέσω της νομισματοποίησής του (νέο νόμισμα). Έχει συμβεί ήδη σε Ευρώπη και Αμερική (νομίζω 1 τρις $). Δεν μπορώ να δω πως θα βοηθήσει το εμπόριο όπως το ξέραμε, μια και θα οδηγήσει σε ταυτόχρονη μείωση της αξίας των όποιων αποταμιεύσεων και την εκτόξευση των τιμών των προϊόντων/ υπηρεσιών. Εαν αναγκαστούν τα κράτη να το κάνουν μαζικά για να αποφύγουν την διαγραφή μέρους του χρέους, μπορεί να οδηγήσει στο τέλος του καπιταλισμού με την ξαφνική και απότομη δημιουργία αδιανόητης φτώχειας για τα δεδομένα των δυτικών κοινωνιών.
Θεωρητικά υπάρχει και μια 3η επιλογή:
3. Αποπληρωμή του χρέους. Για να μπορούσε να συμβεί αυτό όμως, θα έπρεπε να είναι εφικτή η παραγωγή χωρίς εσωτερική κατανάλωση από τις ισχυρές οικονομίες του πλανήτη, πράγμα αδύνατο στις παρούσες συνθήκες όπου έχει καταρεύσει η εξωτερική κατανάλωση (εξωτερικό εμπόριο).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου