Σάββατο, Σεπτεμβρίου 30, 2006

Αξιοσύνη και Διαφθορά

Έχει σταλεί με e-Mail σο Ίδρυμα Καραμανλή και σε επιλεγμένους Υπουργούς στις 19/03/2006

Παρακαλώ πολύ τιμήστε έναν ανώνυμο Έλληνα διαβάζοντας με προσοχή τις παρακάτω αυθόρμητες σκέψεις. Αφορμή στάθηκε γι’ αυτές το καλογραμμένο άρθρο του Ι. Παλλαιοκρασσά στην Καθημερινή (10/03/2006)

Αναφέρει ο Κος Παλαιοκρασσάς πως η ΝΔ θα χρεωθεί πολιτικό κόστος διότι δεν κατάφερε να πατάξει την διαπλοκή και την συναλλαγή μέσα σε 2 χρόνια. Μια κατάσταση που υφίσταται στην Ελλάδα προτού γεννηθώ και που - όπως ο ίδιος παραδέχεται - συμβαίνει και αλλού. 'Ομως ο Κος Παλλαιοκρασσάς κάνει το ίδιο συλλογιστικό λάθος που μάλλον κάνουν οι περισσότεροι από τους συμπολίτες μας.

Θεωρεί ως αιτία της μετριότητάς μας και του ασταμάτητου εθνικού κατήφορου, τον ερασιτεχνισμό, τον λαϊκισμό, το βόλεμα, την συναλλαγή και την διαφθορά. Θεωρεί το αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας ιδεολογικής διαδικασίας (κομμουνισμός, σοσιαλισμός) ως γεννουσιοργό αιτία ενώ συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο!

Έχει γίνει τέτοια πλύση εγκεφάλου εδώ και δεκαετίες περί της "ισότητας" των πολιτών που έχει δημιουργηθεί η πάγια πεποίθηση πως ισότητα και δικαιοσύνη είναι να μπορεί ο μέτριος να επικρατεί του αρίστου!

Αυτό είναι το ιδεολογικό υπόβαθρο της περιρέουσας υπερ-κομματικής διαφθοράς. Η ιδεολογική πλύση που έγινε από τους σοσιαλιστές περί "ισότητας" (ισότητα πάνω απ΄ όλα) οδήγησε στο να επικρατούν πράγματι πλέον οι μέτριοι έναντι των εργατικών και των ικανών (που ισοδυναμεί με περισσότερη μετριότητα!).

Η ροπή προς την μετριότητα είναι η αιτία και όχι το αποτέλεσμα των εκφυλιστικών φαινόμενων της διαφθοράς και της διαπλοκής.

Μιλάει ο Κος Παλλαιοκρασσάς για περισσότερο ανταγωνισμό ... Σε ποιο ιδεολογικό υπόβαθρο θα λειτουργήσει ο ανταγωνισμός; Με ανθρώπους οι οποίοι τον σιχαίνονται διότι δεν πιστεύουν στην αξία του; Τον ανταγωνισμό τον επιδιώκουν άνθρωποι οι οποίοι πιστεύουν στην πρόοδο, πρώτα συλλογική και έπειτα ατομική, μέσα από την αξιοσύνη!
Γι αυτούς ο ανταγωνισμός είναι επιθυμητός γιατί τους κάνει καλύτερους. Αυτοί δεν έχουν ανάγκη την διαπλοκή!

Για τους περισσότερους Έλληνες όμως ο ανταγωνισμός συνεχίζει να ισοδυναμεί με λιγότερη ... ισότητα!

Προϋπόθεση, αγαπητέ Κε Παλλαιοκρασσά, για την αποδοχή του ανταγωνισμού από τους συμπολίτες μας είναι η πίστη στην αξιοσύνη και όχι στην ισοπεδωτική ισότητα! Ανταγωνισμός θα υπάρξει όταν οι Έλληνες κατανοήσουν και αποδεχτούν βαθιά μέσα τους πως η αξιοσύνη είναι το ύψιστο ιδανικό γι αυτούς και προηγείται της ισότητας!Πότε θα μιλήσει η ΝΔ γι’ αυτά τα ζητήματα; Πότε θα βάλει τις προτεραιότητες στην σωστή σειρά; Πρώτα η αξιοσύνη, μετά η ισότητα.

Ισότητα είναι να έχουν όλοι ίσο δικαίωμα συμμετοχής στην αξιοσύνη και την αριστεία!

Όμως αναπόφευκτα κάποιοι θα ξεχωρίσουν. Όπως στον αθλητισμό που όλοι πριν την έναρξη του αγωνίσματος είναι ίσοι, όμως οι καλύτεροι θα πάρουν το έπαθλο. Είναι πρωτιμότερο να παίρνουν το έπαθλο όσοι τα έχουν καλά με τον αφέτη; Τι είδους ισότητα είναι αυτή "η ισότητα των μετρίων";

Πότε θα μιλήσει επιτέλους η ΝΔ για αριστοσύνη, για την πραγματική ισότητα και ξεκάθαρο αγώνισμα; Φοβάται μήπως την χαρακτηρίσουν ελιτίστικη; Μα τα συμφέροντα των μετρίων έτσι και αλλιώς αυτό θα έκαναν σε κάθε προσπάθεια απώλειας της εξουσία τους ...

Η τόλμη και η αρετή στην οποία αναφέρεται ο Κος Παλλαιοκρασσάς, τουλάχιστον στα δικά μου αφτιά, ακούγεται ως τόλμη να μιλήσει επιτέλους η ΝΔ για αριστοσύνη! Χρειαζόμαστε πάνω απ΄όλα ένα ΑΡΙΣΤΟ ΟΡΑΜΑ και τι καλύτερο όραμα από την ίδια την ΑΡΙΣΤΟΣΥΝΗ!

Ακούμε καθημερινά όλα αυτά τα μέτρα που θα παρθούν, τις διαδικασίες που θα αλλάξουν, τα καινούργια συστήματα, τις νομοθετικές βελτιώσεις, το νοικοκύρεμα, τις οικονομικές τρύπες που άφησε το ΠΑΣΟΚ, κοκ. Λες και τα συστήματα, οι διαδικασίες, το χρήμα αποτελούν οντότητες ζώσες και δεν αποκτούν υπόσταση λόγω των ανθρώπων από/για τους οποίους απαρτίζονται.

Ό,τι και να αλλάξετε στα συστήματα αν δεν αλλάξετε την υποβόσκουσα ιδεολογία των Ελλήνων ματαιοπονείτε!

Πότε θα ξυπνήσετε επιτέλους την υπερηφάνεια του Έλληνα που βρίσκεται σε λήθαργο; Ποιόν περιμένετε να το κάνει; Αλλάζοντας μόνο τα κρατικά συστήματα νομίζετε πως ο Έλληνας θα επιδιώξει την αξιοσύνη;

Η αξιοσύνη ως συλλογική επιδίωξη θα δώσει υπόσταση στα άριστα συστήματα και όχι το αντίθετο!

Πότε θα ριχτείτε στην μάχη του ιδεολογικού αγώνα; Ποιός πολιτικός φορέας θα πρέπει να εξηγήσει στον Έλληνα γιατί η ΑΞΙΟΣΥΝΗ είναι ύψιστο αγαθό και συλλογικός στόχος; Περιμένετε αυτό να γίνει κατανοητό από μόνο του ή να το κάνουν οι άλλοι πολιτικοί φορείς...;

Πότε επιτέλους θα μιλήσει η ΝΔ ιδεολογικά και στην ουσία των πραγμάτων; Αν νομίζετε πως ο Ελληνικός λαός σας ψήφισε για να του αλλάξετε την καθημερινότητα και να δώσετε 100-200 € παραπάνω στους συνταξιούχους είστε βαθιά γελασμένοι κατά την γνώμη μου.

Σας έχουν κάνει πλύση εγκεφάλου οι δημοσιογράφοι οι οποίοι ζουν και υπάρχουν για την φαινομενικότητα! Άσχετα με αυτά που λέει και δείχνει απέξω, μέσα του ο Έλληνας έχει μια λιονταρίσια υπερηφάνεια, μια ακόρεστη δίψα για μεγαλείο. Ακόμη και οι συνταξιούχοι που ψήφισαν Καραμανλή το έκαναν κατά βάθος όχι τόσο γιατί περίμεναν να τους δώσει 100-200 € παραπάνω, αλλά γιατί ένιωσαν από τον χειμαρρώδη λόγο του πως μπορεί να συντρίψει την μετριότητα και να τους κάνει ξανά υπερήφανους που είναι Έλληνες!

Διότι τι αξία έχουν 100-200 € μπροστά την Ελληνική υπερηφάνεια!! Για πείτε μου σας παρακαλώ ... Χμμ έχασε την αξία της η Ελληνική υπερηφάνεια; Καλώς ήρθατε στην σημερινή πραγματικότητα!

Πότε θα ριχτείτε λοιπόν, όλοι μαζί, στον ιδεολογικό αγώνα για την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους μετρίους που διαπλέκονται και επικρατούν; Πότε θα ακουστούν από τα στόματά σας εκείνες οι αξίες οι οποίες θα πρέπει να βρίσκονται στο μυαλό και στην καρδιά όλων των Ελλήνων; Πότε θα μπορέσουμε επιτέλους να σας ακούμε να μιλάτε καθημερινά γι αυτές τις αξίες;

Πότε θα κάνετε κατανοητό στους Έλληνες ότι ο Περικλής, ο Αριστοτέλης, ο Μεγ' Αλέξανδρος και ο Κολοκοτρώνης βρίσκονται σκλαβωμένοι μέσα στο μυαλό κάθε Έλληνα και περιμένουν πότε να απελευθερωθούν; Πότε θα δώσετε να καταλάβουμε ότι η αξιοσύνη βρίσκεται μέσα σε όλους εμάς τους Έλληνες και ότι εσείς οι πολιτικοί δεν έχετε άλλη δύναμη παρά μόνο την ιδεολογική για να την ξυπνήσετε;

Πότε θα απευθυνθείτε στην ελληνική υπερηφάνεια, στην καρδιά και στο μυαλό του Έλληνα αντί να ασχολείστε μόνο με την τσέπη και το στομάχι του;

Με εκτίμηση,ΕΑΕ
(Ένας Ανώνυμος Έλληνας)

Παρασκευή, Σεπτεμβρίου 29, 2006

Διαφθορά & Ελληνική Ηθική Ταυτότητα

Είχε σταλεί για δημοσίευση στην Καθημερινή στις 21/11/2005

Πολλά ακούγονται σήμερα για την διαφθορά, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης “αποκαλύπτουν” συνεχώς περιστατικά διαφθοράς. Η διαφθορά μας απασχολεί όλους και γι αυτό “πουλάει”. Νόμοι υπάρχουν πάρα πολλοί, απλά δεν τηρούνται ακούμε από αρκετούς!

Γιατί άραγε δεν τηρούνται οι υπάρχοντες νόμοι και τι είναι πραγματικά η διαφθορά όταν η πλειοψηφία των νεοελλήνων επιδίδεται σε αυτή, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο ; Υπάρχουν άραγε και αδιάφθοροι, εκτός από διεφθαρμένους και διαφθορείς και πως προσδιορίζονται αυτοί;
- Εάν ανακαλύπτατε, ότι το παρόν άρθρο το έχουμε αντιγράψει από κάποιον τρίτο, θα λέγατε τάχα πως είμαστε διεφθαρμένοι;
- Έχουμε διαφθορά μόνο όταν κάποιος δημόσιος λειτουργός εισπράττει χρήματα για να διεκπεραιώσει κάτι που καλύπτεται ήδη από τον μισθό του; - Είναι διαφθορά η χρησιμοποίηση ψεύτικων πειστηρίων από έναν αστυνομικό για να συλληφθεί ένας παιδεραστής;
- Πως μπορεί να χαρακτηρισθεί η επαγγελματική αποκατάσταση μερικών ψηφοφόρων ενός βουλευτή μετά την εκλογή του κόμματός του στην κυβέρνηση, όταν αυτό αποτελεί πάγια πρακτική τα τελευταία 50 χρόνια;
- Είναι διαφθορά η ψευδορκία του μάρτυρα υπεράσπισης ενός αδίκως κατηγορούμενου στο δικαστήριο και
- Τι είναι η αλλοίωση του καταμετρητή πετρελαίου ενός βυτιοφόρου από τον βυτιοφορέα;

Σ΄ όλα τα παραπάνω παραδείγματα, είναι ευκολότερος ο γενικός χαρακτηρισμός των πράξεων ως ηθικά ελλειμματικές, παρά ο ειδικότερος ως διαφθορά. Ακόμη όμως και το ηθικό έλλειμμα είναι μια πολύ σχετική έννοια.

Η ηθική διαμορφώνεται και εξαρτάται από το φιλοσοφικό πλαίσιο που χρησιμοποιεί κάποιος για να δώσει νόημα στην ζωή του, στον εαυτό του, “στους άλλους” (δηλαδή στην κοινωνία) και στις σχέσεις του με τους άλλους. Έτσι το ηθικό έλλειμμα ή πλεόνασμα (μπορεί άραγε να υπάρξει πλεόνασμα ηθικής;) προσδιορίζεται από τον καθένα ξεχωριστά και φανερώνει την απάντηση που έχει δώσει σε μια σειρά από θεμελιώδη ερωτήματα.

Κάθε άνθρωπος δίνει μια απάντηση, συνειδητά ή ασυνείδητα, λιγότερο ή περισσότερο συγκροτημένη και συνεκτική. Οι απαντήσεις που δίνει ο άνθρωπος στα θεμελιώδη ερωτήματα, είναι εκείνες που προσδιορίζουν τα πιστεύω του και κατευθύνουν τις ενέργειές του. Αλλιώς αντιλαμβάνεται “το νόημα της ζωής” και την ηθική ένας υπαρξιστής, αλλιώς ένας πραγματιστής, διαφορετικά ένας ατομιστής και αλλιώς ένας ιδεαλιστής ή ένας ρομαντικός. Επομένως δεν μπορούμε να μιλάμε για μια και μοναδική ατομική ηθική.

Ο κάθε ένας από εμάς διαμορφώνει ή έχει διαμορφώσει την δική του “προσωπική ηθική”. Από την άλλη μεριά, τόσο η ορθόδοξη εκκλησία όσο και η ελληνική πολιτεία διαθέτουν μια ηθική η οποία καταγράφεται στα κείμενα της ορθοδοξίας και στις πρακτικές της ελληνικής πολιτείας (π.χ. σε νόμους). Επίσης η οποιαδήποτε ηθική, είτε αυτή της πολιτείας ή εκείνη της εκκλησίας προϋποθέτει μια “φιλοσοφία”, δηλαδή ένα πλέγμα υποθέσεων και απαντήσεων στα θεμελιώδη ανθρώπινα ερωτήματα.

Πως εξηγείται λοιπόν ενώ υπάρχουν τόσο οι νόμοι της ελληνικής πολιτείας όσο και τα εκκλησιαστικά κείμενα, οι Έλληνες πολίτες να συνεχίζουν την παραβίαση των νόμων με περίσσια ελαφρότητα, ενεργώντας πολλές φορές ενάντια στην παραδοσιακή ελληνορθόδοξη ηθική;

Η απάντηση φαίνεται πως είναι απλή. Κάθε άνθρωπος έχει διαμορφώσει την δική του “προσωπική” φιλοσοφία και ηθική, έχοντας δεχθεί επιρροές τόσο από την οικογένειά του, τον χώρο εργασίας, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, την εκκλησία, όσο και από τον φιλικό και κοινωνικό του περίγυρο. Έτσι είναι επόμενο κάθε πολίτης να έχει σχηματίσει μια προσωπική ηθική λιγότερο ή περισσότερο διαφορετική από εκείνη που εκφράζουν η εκκλησία και οι νόμοι της ελληνικής πολιτείας.

Από την άλλη μεριά, οι νόμοι είναι απλώς περιγραφικοί και όχι νοηματικοί, δηλαδή διατυπώνουν μόνο το τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνει κάποιος. Οι νόμοι δεν εξηγούν το φιλοσοφικό και ηθικό υπόβαθρο, το νόημα δηλαδή που κρύβεται πίσω από αυτούς και έχει οδηγήσει στην ύπαρξή τους. Επομένως μπορούμε να έχουμε άνετα το φαινόμενο της ασυμφωνίας μεταξύ, της προσωπικής ηθικής της μητέρας που δωροδοκεί έναν δημόσιο υπάλληλο για να διορίσει το παιδί της, και της "ηθικής του νόμου" που βρίσκεται πίσω από την απαγόρευση της δωροδοκίας.

Πολλοί βέβαια θα ισχυρισθούν πως η “ηθική του νόμου” είναι αυτονόητη και γνωστή σε όλους. Μάλιστα η ηθική του νόμου απορρέει από την ανάγκη ύπαρξης μια αποτελεσματικής και συμπαγούς κοινωνίας στην οποία συμμετέχουν οικιοθελώς οι πολίτες της. Επομένως, θα πει κάποιος, οι πολίτες όχι μόνο οφείλουν να γνωρίζουν την “ηθική του νόμου” αλλά και να την τοποθετούν “πάνω” από την προσωπική τους ηθική.

Όμως, πως μπορεί πραγματικά να απαιτεί κανείς όχι μόνο την γνώση “του γράμματος του νόμου” αλλά και της “ηθικής του νόμου”, όταν η τελευταία, ουσιαστικά, είναι γνωστή μόνο σε κάποιους νομοθέτες; Πως μπορεί να απαιτεί κανείς, από ελεύθερους και επομένως οικιοθελώς συμμετέχοντες πολίτες, απλώς και μόνο την συμμόρφωση στο “γράμμα του νόμου”;
Πως μπορεί να απαιτείται κάτι τέτοιο, όταν απουσιάζει από την ελληνική κοινωνία, μια συνεκτική, κοινά αποδεκτή, διατυπωμένη με σαφήνεια φιλοσοφία και ηθική, ας την ονομάσουμε “Ελληνική Φιλοσοφία & Ηθική” ;! Εάν υπήρχε κάτι τέτοιο, θα χαρακτήριζε στο σύνολό της την κοινωνία μας. Εάν υπήρχε μια “Ελληνική Φιλοσοφία και Ηθική”, τότε θα την ξέραμε όλοι, όπως γνωρίζουμε το ελληνικό Σύνταγμα, την ελληνική Σημαία και τον ελληνικό Εθνικό Ύμνο!

Ανεξάρτητα πάντως από το αν θέλαμε και μπορούσαμε να είχαμε διαμορφώσει μια συγκροτημένη “Ελληνική Φιλοσοφία & Ηθική” κάθε κοινωνία, επομένως και η δική μας, έχει μια πραγματική “μέση φιλοσοφία και ηθική". Η “μέση φιλοσοφία και ηθική" δεν είναι κάτι συγκεκριμένο και σταθερό, ούτε αποτελεί ένα συνεκτικό πλέγμα υποθέσεων και απαντήσεων.

Η “μέση φιλοσοφία και ηθική”, είναι όμως κάτι πολύ χειροπιαστό! Δεν ταυτίζεται ούτε με μια ορισμένη “προσωπική” ηθική, ούτε με μια διαμορφωμένη και επίσημη ελληνική ηθική. Η “μέση” ηθική είναι η κοινή συνισταμένη ενός μεγάλου αριθμού “προσωπικών” ηθικών, δηλαδή μια υποβόσκουσα ηθική της πλειοψηφίας. Όπως καταλαβαίνουμε, αυτή η “μέση ηθική” μπορεί να είναι πολύ διαφορετική τόσο από την δική μου “προσωπική” ηθική, από την δική σας αλλά και από την “ηθική των νόμων” και της ορθόδοξης εκκλησίας. Η “μέση” ηθική είναι η πολύ πραγματική ηθική που χρησιμοποιούμε, συνειδητά ή ασυνείδητα, η πλειοψηφία των Ελλήνων σήμερα και εκδηλώνεται μέσα από τις πράξεις ή τις παραλείψεις μας.

Για να επανέρθουμε στο πρόβλημα της διαφθοράς, η διαφθορά όπως αφήσαμε να εννοηθεί είναι μια ηθικά ελλειμματική πράξη. Για να προσδιορίσουμε όμως τον βαθμό ελλείμματος της πράξης αυτής θα πρέπει να την συγκρίνουμε με κάτι. Θα πρέπει να διαθέτουμε ένα μέτρο, ως προς το οποίο συγκρίνοντάς την να αποφανθούμε ότι είναι λιγότερο ή περισσότερο ελλειμματική.

Άραγε με τι άλλο θα μπορούσε να συγκρίνει την ηθικότητα μιας πράξης, κάθε ένας από εμάς τους Έλληνες, πέρα από την “προσωπική” του ηθική; Θα μπορούσε να την συγκρίνει με τον νόμο ή με κάποια άγραφη ηθική και φιλοσοφία; Στην πρώτη περίπτωση, πως μπορεί να συγκρίνει κανείς έναν νόμο με μια ηθική εφόσον είναι ανόμοιες, μη συγκρίσιμες έννοιες; Η φιλοσοφία και επομένως η ηθική είναι αυτές που διαμόρφωσαν τον νόμο και όχι το αντίστροφο! Επόμενως, η ηθική προηγείται, είναι "ανώτερη" από τον νόμο. Δηλαδή, ο νόμος δεν μπορεί να είναι ποτέ υπεράνω μιας ηθικής, ακόμη και αν πρόκειται για την δική μου “προσωπική” ηθική και όχι την “ηθική του νόμου”, μέσω και εξαιτίας της οποίας αυτός υπάρχει.

Γι’ αυτό άλλωστε λέγεται πως “οι νόμοι υπάρχουν για να παραβιάζονται”… Όπως καταλαβαίνουμε οι ηθικές αξίες στις οποίες κάποιος πιστεύει διότι συνδέονται με το νόημα που δίνει στην ζωή του, δύσκολα καταπατώνται! Άσχετα με το πόσο ισχυρά φωνάζουν οι περισσότεροι για την τήρηση των νόμων, μικρά θα είναι τα αποτελέσματα και όποια υπάρξουν θα προέρχονται από αναστρέψιμες και μη οικιοθελείς “υποχωρήσεις” της “προσωπικής” ηθικής. Οι νόμοι δεν απηχούν ούτε στην ηθική ούτε στην φιλοσοφική υπόσταση των ανθρώπων. Απλά περιγράφουν το πώς χωρίς να εξηγούν το γιατί.

Έτσι μας μένει ουσιαστικά μόνο η δεύτερη περίπτωση. Στην πραγματικότητα το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε για να προσδιορίσουμε το έλλειμμα ηθικής μιας πράξης, είναι να την συγκρίνουμε με μια αόριστη και άγραφη ηθική. Αυτή η άγραφη ηθική δεν μπορεί να είναι άλλη από την “μέση φιλοσοφία & ηθική” για την οποία ήδη μιλήσαμε. Η “μέση ηθική”, είναι η μόνη ηθική που διαθέτουμε με την οποία μπορούμε να μετρήσουμε την ηθικότητα των πράξεών μας. Η “μέση ηθική” όμως δεν είναι ούτε σταθερή ούτε συγκεκριμένη! Οπότε είμαστε μάλλον σε αδιέξοδο, η μόνη διαθέσιμη “συλλογική μεζούρα ηθικής” είναι μια απροσδιόριστη “μέση ηθική της πλειοψηφίας”, η οποία κατηφορίζει συνεχώς και δεν μας ικανοποιεί καθόλου πια!

Όμως πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα, εάν υπήρχε μια υπαρκτή και διαχρονική “Ελληνική Φιλοσοφία και Ηθική”! Αυτή θα διευκόλυνε με το κύρος της, την συνοχή της και την καθολικότητά της, τόσο στην κατανόηση της λογικής των νόμων όσο και τον έλεγχο την ηθικής ελλειμματικότητας των πράξεών μας με αντικειμενικό τρόπο. Μιλάμε φυσικά για ένα γραπτό κείμενο με κύρος και καθολικότητα, αντίστοιχης του ελληνικού Συντάγματος.

Άραγε πως και δεν έχει διαμορφωθεί ποτέ μέχρι σήμερα μια επίσημη “Ελληνική Ηθική Ταυτότητα”; Μήπως η φιλοσοφία και κατά συνέπεια η ηθική δεν είναι από τα πιο ουσιώδη δομικά στοιχεία του Χαρακτήρα των Ελλήνων και της κοινωνίας μας; Θα πει βέβαια κάποιος πως με δεδομένη την ελληνορθόδοξη εκκλησία, τα τόσα πολλά φιλοσοφικά ρεύματα και το ζήτημα της ελευθερίας στην “ατομική” επιλογή νοήματος ζωής, είναι αδύνατο έως ανεπίτρεπτο να επιχειρηθεί η διαμόρφωση μιας συγκεκριμένης σύγχρονης “Ελληνικής Φιλοσοφίας & Ηθικής Ταυτότητας”.

Πόσο οξύμωρο όμως είναι αυτό, ιδιαίτερα μάλιστα όταν τα πολιτειακά συστήματα θεμελιώνονται πάνω στις βάσεις κάποια φιλοσοφικού συστήματος σκέψης! Διότι έχουμε ήδη επιλέξει ένα συγκεκριμένο πολιτειακό σύστημα, την κοινοβουλευτική δημοκρατία, ανάμεσα στα τόσα που υπάρχουν και την έχουμε διατυπώσει ως ελληνικό Σύνταγμα. Η επιλογή δηλαδή της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας ανάμεσα σε τόσα άλλα πολιτεύματα, όσο αυτονόητη και αν μας φαίνεται, δεν αποτελεί ακριβώς αυτό: μια συνειδητή επιλογή μας που απορέει απο κάποια κοινά αποδεκτή φιλοσοφία και ηθική ταυτότητα;

Εάν είχαμε διαμορφώσει εδώ και 50 χρόνια μια “Ελληνική Φιλοσοφία και Ηθική Ταυτότητα” , τώρα θα διαθέταμε μια “μέση” φιλοσοφία και ηθική πολύ κοντύτερα στην “Ελληνική”. Η επίσημη "Ελληνική Ηθική Ταυτότητα" θα διδασκόταν στα σχολεία και θα επηρέαζε όλη το κοινωνικο-πολιτικό γίγνεσθαι. Από την άλλη μεριά, αν αναλογισθούμε ότι αυτή η “μέση φιλοσοφία” δεν βασίζεται στην πραγματικότητα σε μια συγκροτημένη, συνεκτική και σύγχρονη θεώρηση της ζωής, δεν είναι απορίας άξιο που η ελληνική κοινωνία ζει σήμερα την διαπίστωση ότι η παρούσα “μέση ηθική” δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των Ελλήνων για μια ανώτερη και καλύτερη “Ελληνική Ηθική Ταυτότητα”.

Δεν είναι παραγωγικότερο παράλληλα με την σκανδαλολογία και την αυστηρότερη υπακοή στους νόμους, να εστιάσουμε τις δυνάμεις μας στην αναζήτηση και συν-διαμόρφωση μιας επίσημης Ελληνικής Φιλοσοφίας & Ηθικής Ταυτότητας;

Ακούγεται εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα! Μερικοί μπορεί να θεωρήσουν μια τέτοια συζήτηση από αδιέξοδη μέχρι επικίνδυνη, αλλά δεν είναι προτιμότερο να έχουμε όλοι μαζί ένα κοινό νόημα που να μοιραζόμαστε, αντί ο καθένας από εμάς να ζει μέσα στην “προσωπική” του άγνοια; Άλλωστε η ύπαρξη ενός τέτοιου “Φιλοσοφικού και Ηθικού Συντάγματος” δεν θα αποτρέψει να υπάρχουν και αντίθετες απόψεις, αλλά σίγουρα μπορεί να δώσει πολύ μεγαλύτερη συνοχή.

Ένα “Σύνταγμα” Ελληνικής Φιλοσοφίας & Ηθικής θα δώσει γενικότερα το όραμα και την κατεύθυνση που χρειαζόμαστε, θα μας κάνει καλύτερους, και θα περιορίσει ειδικότερα το έλλειμμα ηθικής που διαπιστώνουμε σήμερα ως διαφθορά.

Παρασκευή, Σεπτεμβρίου 22, 2006

Τι είναι διαφθορά - Μια προσπάθεια προσέγγισης

Tο μέγεθος της ανηθικότητας δεν φαίνεται να αποτελεί το γνώρισμα που θα μας προσδιορίσει αν μια πράξη είναι διαφθορά ή όχι. Ο λόγος είναι πως η διαφθορά είναι μια ανήθικη πράξη και όχι το αντίστροφο. Δεν μπορούμε να πούμε πως οποιαδήποτε ανήθικη πράξη είναι διαφθορά, αν και πρέπει να παραδεχθούμε πως ο όρος συχνά χρησιμοποιείται – ίσως επιπόλαια – για να υποδηλώσει μια γενικευμένη κατάσταση ηθικής παρακμής.

Δεν μπορούμε να ισχυριστούμε πως μια ανήθικη πράξη (π.χ. κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας, διάρρηξη, το να πούμε ψέματα στον καλύτερό μας φίλο) είναι απαραίτητα και διαφθορά!

Επομένως η διαφθορά είναι μια μορφή ανήθικης πράξης. Η διαφθορά είναι οπωσδήποτε μια ανήθικη πράξη, αλλά το αντίστροφο δεν ισχύει πάντα. Η διαφθορά είναι μια από τις πολλές ανήθικες πράξεις που γνωρίζουμε.

Τι είναι επομένως αυτό που προσδιορίζει πότε μια πράξη εκτός από ανήθικη, γενικά, είναι και ειδικότερα μια πράξη διαφθοράς;

Στο παράδειγμα του κλεμμένου άρθρου, αν σας λέγαμε πως ο ανήθικος αρθογράφος δεν είχε στείλει το άρθρο στην εφημερίδα ως απλός αναγνώστης, αλλά ότι εργαζόταν για λογαριασμό της, τι θα σκεφτόσασταν τότε; Μήπως σ’ αυτήν την περίπτωση, θα λέγατε πως ο αρθογράφος προβαίνει σε μια πράξη διαφθοράς;

Τι είναι αυτό όμως που διαφοροποιεί την μια περίπτωση (αναγνώστης) από την άλλη (αρθογράφος εφημερίδας);

Είναι μήπως η οικονομική συναλλαγή (στην δεύτερη περίπτωση ο αρθογράφος αμείβεται από το μέσο ενώ στην πρώτη όχι) ή μήπως είναι το ότι ο αρθογράφος αποτελεί μέρος ενός οργανισμού (εφημερίδα);

Πιστεύουμε πως είναι αυτό το τελευταίο. Ο αρθογράφος και ο υπεύθυνος ύλης της εφημερίδας, είναι οργανικοί λειτουργοί μέσα σε έναν οργανισμό (κρατικό ή ιδιωτικό) ο οποίος διέπεται από μια αποστολή, κανόνες λειτουργίας και διαδικασίες. Η εφημερίδα έχει, πρέπει να έχει, ως αποστολή της την αντικειμενική πληροφόρηση των πολιτών (πελατών του), έτσι ώστε να συμβαδίζει με το πλαίσιο ηθικών κανόνων της κοινωνίας μας (ακεραιότητα πληροφόρησης, αλήθεια, σεβασμός ανθρώπινης αξιοπρέπειας, κλπ).

Ο αρθογράφος που φαλκιδεύει άρθρα και παραπλανεί τους “πελάτες του”, υποσκάπτει τον σκοπό του οργανισμού ή/ και παραβιάζει τους κανόνες λειτουργίας του, εφόσον ο κώδικας δεοντολογίας αναφέρεται στο εγχειρίδιο λειτουργίας του οργανισμού (π.χ. η τήρηση των ηθικών κανόνων, το υψηλό επίπεδο επαγγελματισμού, κλπ).

Καταλαβαίνουμε από αυτό το παράδειγμα πως για να χαρακτηριστεί μια ανήθικη πράξη ως διαφθορά θα πρέπει να προκαλεί υπονόμευση του σκοπού λειτουργίας ενός οργανισμού ή των εσωτερικών του διαδικασιών.

Δηλαδή η ανηθικότητα της πράξης δεν αρκεί να ανάγεται στην προσωπική ηθική υπόσταση του διαφθορέα, αλλά θα πρέπει να αφορά την ηθικότητα του οργανισμού καθαυτού, του σκοπού και των διαδικασιών λειτουργίας του. Εάν δηλαδή ο οργανισμός, δεν έχει διατυπωμένους ηθικούς κανόνες που αφορούν την εσωτερική του λειτουργία ή ο σκοπός και η λειτουργία του είναι διατυπωμένος και γνωστός με τρόπο που τα ηθικά πρότυπα είναι πολύ χαμηλά, τότε δεν έχουμε δικαίωμα να μιλάμε για διαφθορά.

Η ύπαρξη της ηθικής διάστασης ξεκάθαρα διατυπωμένης στο εγχειρίδιο λειτουργίας του οργανισμού, ίσως να φαντάζει σε ορισμένους ως περιττή ή ασήμαντη λεπτομέρεια. Όμως, αυτό που καθορίζει πρωταρχικά τι είναι διαφθορά είναι το πρότυπο, ο υπαρκτός κανόνας δηλαδή, που μας κατευθύνει στο να γνωρίζουμε όλοι εκ των προτέρων, τι είναι ηθικά αποδεκτό και τι όχι. Θα λέγαμε πως είναι ο ηθικός πύχης ή το επίπεδο ηθικής ενός οργανισμού.

Δεν αρκεί να εννοείται, ή να αφήνεται στην προσωπική γνώση και την καλή θέληση αυτού που έχει έναν οργανικό ρόλο. Εάν δεν είναι προσδιορισμένο και συγκεκριμενοποιημένο το επίπεδο ηθικής, τότε δεν μπορούμε να πούμε ότι έχουμε διαφθορά, αλλά απλά την αθέτηση μιας συνήθειας ή μιας πρακτικής (εάν υποθέσουμε ότι υπήρχε ποτέ μια τέτοια πρακτική). Ούτε μας ενδιαφέρει εάν κάποτε οι έχοντες οργανικό ρόλο χρησιμοποιούσαν ηθικότερες πρακτικές αλλά τώρα τις αθέτησαν. Κανένας δεν μπορεί να τους κατηγορήσει μια και δεν ήταν ηθικά υποχρεωμένοι να τις χρησιμοποιούν. Το έκαναν από υπερβάλλοντα ζήλο και τίποτε περισσότερο, εφόσον αυτό δεν ήταν διατυπωμένο στον κανονισμό λειτουργίας του οργανισμού.

Μάλιστα ισχυριζόμαστε πως ούτε αυτό είναι αρκετό, δηλαδή πως ακόμη και εάν υπάρχουν ηθικά πρότυπα, καταγεγραμμένα στον κανονισμό λειτουργίας του οργανισμού, αυτό από μόνο του δεν είναι αρκετό! θα πρέπει να γίνεται συνεχή ενημέρωση, τόσο μέσα στον οργανισμό όσο και προς τα έξω. Το παράδειγμα που ακολουθεί θα μας διαφωτίσει ακόμη περισσότερο γιατί το λέμε αυτό.

Ας υποθέσουμε πως σ’ ένα αστυνομικό κέντρο, οι αστυνομικοί συνηθίζουν να κατασκευάζουν πειστήρια ενοχής σε περιπτώσεις όπου αυτοί κρίνουν ότι πρέπει να πράξουν κάτι τέτοιο για να συλληφθεί κάποιος που έχει διαπράξει ένα σοβαρό έγκλημα (π.χ. είναι παιδεραστής). Στην περίπτωση αυτή εάν ο οργανισμός “αστυνομία” - που υπηρετεί τον θεσμό της ασφάλειας των πολιτών – διαθέτει ένα χαλαρό ηθικό πρότυπο, τότε οι αστυνομικοί που κατασκευάζουν τεκμήρια δεν διαπράττουν διαφθορά.

Θα έπρεπε ο οργανισμός να αναφέρει ξεκάθαρα τον ηθικό κανόνα που λέει ότι δεν πρέπει σε καμία απολύτως περίπτωση αστυνομικός ή άλλο πρόσωπο που εργάζεται για την αστυνομία να κατασκευάζει αποδεικτικά τεκμήρια, διότι έτσι υπονομεύει την ηθική υπόσταση των λειτουργιών της αστυνομίας. Είναι πολύ εύκολο ένας αστυνομικός, όταν δυσκολεύεται να βρει αποδείξεις ενοχής, να εκτιμήσει πως είναι προτιμότερο να κατασκευαστούν πειστήρια ενοχής, παρά να την γλυτώσει ένας παιδεραστής. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, οι περισσότεροι από εμάς τείνουμε όχι μόνο να συγχωρήσουμε την πράξη του αστυνομικού, αλλά ακόμη κα να την θεωρήσουμε ηθικά σωστή. Ίσως μάλιστα ακόμη και ένα δικαστήριο να τον αθώωνε λόγω ευγενικής προαίρεσης.

Ακόμη όμως και στην περίπτωση που το ηθικό πρότυπο είναι διατυπωμένο με σαφήνεια, πιστεύουμε, πως δεν αρκεί να υπάρχει καταγεγραμμένο σ’ ένα εγχειρίδιο. Η διοίκηση κάθε οργανισμού θα πρέπει να έχει στην ημερήσια διάταξη λειτουργίας της, τον προβληματισμό γύρω από τα θέματα ηθικής και να φροντίζει την ενημέρωση και εκπαίδευση του προσωπικού της γύρω από αυτό το ζήτημα.

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα διαφθοράς λόγω ευγενικής προαίρεσης και τα περισσότερα αποτελούν ξεκάθαρη διαφθορά διότι υπονομεύουν την ηθική υπόσταση του οργανισμού.

Κάποιος οικονομικός μετανάστης με κακή κατάσταση υγείας, που δεν δικαιούται είσοδο στην Ελλάδα και βάζει έναν γνωστό του να δωροδοκήσει τον δημόσιο υπάλληλο, το κάνει από ανάγκη. Ο γνωστός του το κάνει από καλή προαίρεση ώστε ο φίλος του να έχει άμεση ιατρική φροντίδα μια και κινδυνεύει η ζωή του φίλου του. Η πράξη όμως αυτή υπονομεύει την ηθική υπόσταση του οργανισμού και διαφθείρει τον δημόσιο υπάλληλο.

Είναι αυτός που δωροδοκεί διαφθορέας στο συγκεκριμένο παράδειγμα; Δεν νομίζουμε, εάν μάλιστα αναλογισθούμε ότι έχει μεγαλύτερη ηθική ευθύνη (διακυβεύεται η ζωή του φίλου του) απέναντι σε έναν συνάνθρωπό του, από ότι απέναντι στον οργανισμό, ίσως σκεφθούμε ότι η πράξη του αυτή είναι ηθικά σωστή (από την μεριά του). Δεν παύει βέβαια να συμμετέχει σε μια πράξη διαφθοράς. Επίσης δεν παύει η πράξη αυτή να διαφθείρει τον δημόσιο υπάλληλο.

Τι μπορούμε να πούμε για την απόφαση του δημοσίου υπαλλήλου να δεχθεί την δωροδοκία; Είναι βέβαιο πως οποιαδήποτε ηθική αντίσταση και αν είχε, θα έμπαινε σε πολύ μεγάλο πειρασμό, όχι τόσο για το ποσό των χρημάτων, όσο περισσότερο γιατί θα πίστευε ότι βοηθώντας έναν συνάνθρωπό του, ανεβάζει τον δείκτη προσωπικής ηθικής, επιδεικνύοντας τις αρετές συμπόνιας που έχει ως άνθρωπος απέναντι στους συνανθρώπους του. Θα πει κάποιος μα γιατί να πάρει χρήματα τότε! Δεν έχει σημασία εαν πάρει ή όχι χρήματα, από την στιγμή που το αποτέλεσμα είναι το ίδιο, δηλαδή υποβαθμίζει την ηθική υπόσταση των κανόνων λειτουργίας του οργανισμου τον οποίο υπηρετεί. Γι αυτό ίσως κάποιοι λαοί που λειτουργούν περισσότερο πειθαρχημένα στους οργανικούς τους ρόλους, μπορεί να μας φαίνονται "ψυχροί", παρουσιάζουν εντούτοις μικρότερα επίπεδα διαφθοράς. Αποδίδουν μεγαλύτερη σχετική σημασία στους οργανισμούς τους, άρα και στους οργανικούς τους ρόλους, απ' ότι άλλοι λαοί όπως ο Ελληνικός.

Έτσι ο υπάλληλος ενω μπορεί να ανεβάζει στα μάτια του το επίπεδο προσωπικής ηθικής, ταυτόχρονα υποβαθμίζει τον δείκτη οργανικής ηθικής, δηλαδή τις αρετές που πρέπει να επιδεικνύει ως εκφραστής ενός οργανικού ρόλου.

Δεν πρέπει φυσικά να ξεγελαστούμε από τον όρο “οργανική ηθική” και να θεωρήσουμε πως αυτή δεν είναι προσωπική ηθική! Όλα όσα αφορούν την δράση ενός συγκεκριμένου ανθρώπου είναι προσωπικά! Επομένως και η οργανική ηθική/ διαφθορά είναι καθαρά προσωπικές εκδηλώσεις. Εδώ με τον όρο “οργανική” απλά θέλουμε να υποδηλώσουμε και να υπογραμμίσουμε πως αυτή – η ηθική η ή διαφθορά – αφορά ειδικά τον άνθρωπο σε σχέση με έναν οργανικό ρόλο που έχει αναλάβει να υπηρετήσει και όχι γενικά τον ρόλο του ως άνθρωπο (απέναντι στους άλλους ανθρώπους).

Όπως καταλαβαίνουμε η οργανική διαφθορά, δηλαδή η ηθική υπονόμευση των λειτουργιών του οργανισμού υποσκάπτει τον ηθικό χαρακτήρα κάποιων ανθρώπων και προέρχεται ως ένα βαθμό από – δηλαδή προϋποθέτει – κάποιου είδους φθορά της προσωπικής ηθικής. Οι οργανισμοί αποτελούνται από ανθρώπους και οι πράξεις γίνονται από ανθρώπους.

Η προσωπική ηθική φθορά του ανθρώπου μπορεί επομένως και πρέπει να διαχωριστεί τουλάχιστον σε δυο είδη:

  1. Tτην ηθική φθορά ως άνθρωπος και
  2. Tην ηθική φθορά ως οργανικός ρόλος (αστυνομικός, ψηφοφόρος, φορολογούμενος, δικαστής, κοκ).

Η πρώτη κατηγορία αναφέρεται στην ηθική φθορά των ανθρωπίνων αρετών (ειλικρίνεια, καλοσύνη, συμπόνια, δικαιοσύνη, κλπ) και αναφέρεται στον ρόλο του ανθρώπου να σχετίζεται γενικά με άλλους ανθρώπους.

Η δεύτερη κατηγορία αναφέρεται ειδικότερα στην φθορά αυτών των αρετών στον άνθρωπο ως κατόχου ενός οργανικού ρόλου. Είναι προφανές ότι η διαφθορά αποτελεί ένα συγκοινωνούν δοχείο, δηλαδή η επαναλαμβανόμενη οργανική διαφθορά μπορεί να υποσκάψει τις ανθρώπινες αρετές ενός ανθρώπου γενικότερα και να ενισχύσει την προσωπική του διαφθορά, δηλαδή να επηρεάσει τις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους εκτός του οργανικού του ρόλου, να τον κάνει έναν διεφθαρμένο άνθρωπο, εν κατακλείδι να διαβρώσει την ανθρώπινή του υπόσταση.

Από εδώ και στο εξής όταν χρησιμοποιούμε τον όρο διαφθορά, θα αναφερόμαστε στην οργανική διαφθορά (ως προς τον οργανικό ρόλο) και μόνο.

Ίσως πολλοί να υποθέσουν, πως όταν μιλάμε για διαφθορά αναφερόμαστε μονάχα στην οικονομική διαφθορά και ειδικότερα μεταξύ δημοσίων υπαλλήλων και πολιτών. Αυτό συνηθίζεται να λέγεται διαπλοκή. Θα λέγαμε πως η διαφθορά που έχει ως βασικό της κίνητρο το οικονομικό όφελος και εμπλέκει δημοσίους υπάλληλους, ονομάζεται διαπλοκή. Επειδή όμως η οικονομική διαφθορά πιστεύουμε πως εμφανίζεται τόσο στον δημόσιο όσο στον ιδιωτικό βίο (μεταξύ ιδιωτικών οργανισμών και ανθρώπων), προτιμούμε να χρησιμοποιούμε τον όρο οικονομική διαφθορά αντί για διαπλοκή.

Υπάρχουν άραγε και άλλοι τύποι διαφθοράς, εκτός από την οικονομική; Βεβαίως αν και είναι πολύ λιγότερο δημοφιλής από αυτή. Αναφέραμε πιο πάνω την διαφθορά καλής προαίρεσης (παράδειγμα αστυνομικού), υπάρχει η πολιτική διαφθορά (κίνητρο η εξουσία), η ακαδημαϊκή διαφθορά (κίνητρο η καταξίωση), κλπ.

Βέβαια πολλοί θα ισχυριστούν πως πίσω από κάθε εκδήλωση διαφθοράς κρύβονται τελικά οικονομικά οφέλη. Χρήσιμο είναι να θυμόμαστε πως το χρήμα δεν είναι το πρώτιστο κίνητρο για τον άνθρωπο και πως πράγματι υπάρχουν και όλα τα υπόλοιπα ήδη διαφθοράς. Πρέπει να προσέξουμε πραγματικά πάρα πολύ, διότι εάν αναγνωρίσουμε το οικονομικό όφελος ως το κυρίαρχο κίνητρο, υπονομεύουμε την ηθική μας αντίληψη για τον άνθρωπο, τις επιδιώξεις του, τα κίνητρά του γενικότερα, βασικά υπονομεύουμε την όποια ανώτερη έννοια θα θέλαμε να προσδώσουμε στον προσδιορισμό άνθρωπος.

Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι το χρήμα δεν είναι τίποτε άλλο, παρά ένα μέσο που κατασκεύασε ο άνθρωπος για να πετυχαίνει ανώτερες επιδιώξεις. Το χρήμα από μόνο του, χωρίς δηλαδή την συναλλαγματική του χρήση, θα ήταν απλά ένα κομμάτι μέταλλο ή χαρτί ή απλά ένας αριθμός (όσο πολλά και αν είναι τα μηδενικά του!).

Ένας δύσκολα αναγνωρίσιμος τύπος διαφθοράς είναι η ένοχη αμέλεια. Η ένοχη αμέλεια αφορά την προφανή επίγνωση που έπρεπε να έχουν κάποιοι άνθρωποι σχετικά με αυτό που έπρεπε να κάνουν και δεν το κάνουν ή με αυτό που δεν έπρεπε να αφήσουν να γίνει και το αφήνουν.

Η ένοχη αμέλεια είναι κάτι τόσο πολύ συνηθισμένο στην Ελληνική κοινωνική ζωή, ώστε δεν θα ταξινομηθεί ως διαφθορά, παρά μονάχα από ελάχιστους. Ο βασικός ελαφρυντικός παράγοντας είναι πως για να υπάρχει ακριβής γνώση του οργανικού ρόλου θα πρέπει ο οργανισμός να διαθέτει γραπτούς ηθικούς κανόνες και όπως προαναφέραμε να ενημερώνει συνεχώς τους ενδιαφερομένους.

Έτσι ο υπάλληλος μιας χημικής βιομηχανίας που αποθέτοντας τα απόβλητα του εργοστασίου σ’ έναν ποταμό επειδή αυτό είναι ευκολότερο και γρηγορότερο, τον μολύνει χωρίς να το γνωρίζει, διαπράττει ένοχη αμέλεια. Εάν έπρεπε να γνωρίζει την αποφυγή αυτής της πράξης (π.χ. εσωτερικός κανονισμός) τότε μιλάμε για ένοχη αμέλεια (διαφθορά). Εάν δεν μπορούσε να γνωρίζει τότε μιλάμε για σκέτη αμέλεια.

Εδώ επίσης αξίζει να κάνουμε την διάκριση μεταξύ διαφθοράς και διάβρωσης. Η τελευταία είναι μια μακροχρόνια διαδικασία και αφορά επίσης την υπονόμευση (διάβρωση) της λειτουργίας ενός οργανισμού. Η έλλειψη πόρων ή το κακό μάνατζμεντ μπορεί να οδηγήσει σε μια κατάσταση όπου, μετά την πάροδο πολλών ετών. ο οργανισμός να αδυνατεί να ανταπεξέλθει στον ρόλο του αποτελεσματικά και αποδοτικά. Οι άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται συνήθως την αργή αυτή διαδικασία και ο χαρακτήρας τους δεν μπορούμε να πούμε ότι διαβρώνεται ηθικά. Πιστεύουμε ότι η διάβρωση δεν έχει το ίδιο ηθικό βάρος με την διαφθορά.

Κάτω από αυτό το πρίσμα επίσης μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι η διαφθορά είναι μια πράξη αποτελεσματική (αίτιο – αποτέλεσμα), δηλαδή πρέπει να έχει κίνητρο και αποτέλεσμα. Γι’ αυτό και η διάβρωση δεν μπορεί να είναι διαφθορά, εκτός και αν κάποια διοίκηση σκόπιμα στέρησε πόρους και μέσα από τον οργανισμό για να τον υπονομεύσει.

Το κίνητρο για τον διαφθορέα μπορεί να είναι οικονομικό και το αποτέλεσμα είναι είτε η ηθική υπονόμευση του οργανισμού (σκοπός, λειτουργίες) ή/ και η ηθική διάβρωση της προσωπικότητας των εμπλεκομένων τουλάχιστον όσον αφορά τον οργανικό τους ρόλο. Εάν δηλαδή δεν υπάρχει κάποιο από αυτά τα δύο στοιχεία τότε δεν μπορούμε να μιλάμε για διαφθορά. Στην περίπτωση της διάβρωσης φαίνεται πως λείπει εντελώς το κίνητρο και το αποτέλεσμα επειδή έρχεται αργά-αργά δεν γίνεται ορατό.

Το ψέμα σε ένα δικαστήριο από οποιονδήποτε (δικαστές, δικηγόρους, πολίτες) και αν προέρχεται είναι διαφθορά, διότι υπονομεύει τον ίδιο τον σκοπό του δικαστηρίου (εύρεση αλήθειας) και την διαδικασία απονομής δικαιοσύνης. Το ψέμα εκτός δικαστηρίου (π.χ. μεταξύ φίλων) μπορεί να είναι απλά ανήθικο, ίσως να είναι ακόμη και παράνομο αλλά δεν αποτελεί πράξη διαφθοράς εφόσον δεν υπονομεύει κάποιο θεσμό.

Μετά από όλα αυτά νομίζουμε πως μπορούμε να καταλήξουμε σε έναν εννιαίο ορισμό της διαφθοράς, που μπορεί τουλάχιστον να μας βοηθήσει να την αναγνωρίζουμε και να την ταξινομούμε. Πιστεύουμε ότι αυτό θα μας βοηθήσει στην προσέγγιση ενός τόσο πολύπλοκου θέματος, το οποίο δεν συζητιέται δημόσια ως προς την βαθύτερη του ουσία του, αλλά μονάχα ως προς τα αποτελέσματά του.

Μια πράξη που κάνει κάποιος (ο διαφθορέας) είναι διαφθορά (δηλαδή οργανική διαφθορά), τότε και μόνο τότε όταν:

  1. Η πράξη υπονομεύει άμεσα ή έμμεσα τον σκοπό ή/και κάποια διαδικασία ενός οργανισμού και/ή η πράξη επιδρά αρνητικά στον ηθικό χαρακτήρα κάποιου ανθρώπου (διεφθαρμένος) ως κατόχου ενός ρόλου σε σχέση με τον οργανισμό (οργανικός ρόλος)
  2. Τουλάχιστον ένα από τα ακόλουθα είναι αληθινά
    a. Ο διαφθορέας (ο ηθικός αυτουργός της διαφθοράς) είναι και αυτός κάτοχος οργανικού ρόλου και προβαίνοντας στην πράξη του, σκόπευε ή τουλάχιστον μπορούσε να προβλέψει είτε την υπονόμευση του οργανισμού ή την υπονόμευση του ηθικού χαρακτήρα του διεφθαρμένου
    b. Ο διεφθαρμένος που κατέχει όπως αναφέραμε οργανικό ρόλο, μπορούσε να αποφύγει την υπονόμευση του ηθικού του χαρακτήρα, εάν το επέλεγε


Το άρθρο μας έχει βασιστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό σε μια εξαιρετική εργασία του Καθηγητού Seumas Miller (http://plato.stanford.edu/entries/corruption/).

Cartoons and Freedom

It has been sent to selected e-Mail addresses on 05/02/2006 as a contribution to the Danish Cartoons issue

Dear Mr Flemming Rose and others,

You must understand that you have made a HUGE MISTAKE, you have been UTTERLY IRRESPONSIBLE, yourself, your colleagues and everyone else in the west that have not yet apologized BOTH to western and Muslim people! Not only by words but also by ACTING!!! You have acted erroneously and now you must act again to correct your error.

You have acted erroneously NOT because you have published the controversial "jokes" about a foreign religion but because by not "correcting" your mistake you have selected to DENY FREEDOM of speech!

FREEDOM OF SPEECH does not mean to speak ONLY ONE VOICE, your voice! Freedom means selection and ABILITY to speak many different voices! By selecting to insist on freedom of YOUR OWN voice, you and many others in western societies DENY FREEDOM! The first step to become free is to DENOUNCE dogmatism, all dogmatism ... even about freedom itself ...!
The first step to become free is to GET AWAY from your OWN prejudices and beliefs! You have FIRST to joke about YOURSELF and then about others.

Think about it! Are you not a SLAVE of your OWN religion? How come and you joke about other religions and argue that by doing so you are a free person? You are NOT a FREE person, as long as you DO NOT JOKE ABOUT YOUR OWN RELIGION FIRST!!!

Your response to the righteous and building-up protest from Muslims, that you support Freedom of Speech, in fact is NOT supporting the notion of FREEDOM at ALL!
You clenched to your right to joke about Muslims, so strongly, like this was the ONLY choice you had!

Consequently, you lie to your fellow Europeans, most of all you lie to yourself that your are a free person! The responsibility for all that havoc, is utterly yours and of all those western "supporters of free speech".

Why? Because you had and still have so many choices for action!Apologizing is an easy one ... There are many others ... think about them, discover them. For example why don't you joke about Christianity or about your OWN religion (if you are not a Christian)? Is it so difficult for you? Don't you tell us that you joked about it in the past.

It does not matter if you have done in the past, NOW IS the APPROPRIATE time to ACT and joke about your OWN religion! This is the most difficult FREEDOM to achieve and you must do it now ... free yourself from yourself!

But you do not have a clue about the notion of Freedom your fellow Europeans have, though you speak FOR them!

Protect our notion of freedom of speech and select to joke about Christianity NOW! If you have published 12 cartoons about Muslims 6 months ago, you should have published at least 12 similar cartoons about Christianity in the meantime! Why have you not done so all that time that unrest is building up? In fact you should have published them before the ones about Mohamed!
How IRRESPONSIBLE you and all others are! All of you who insist on YOUR interpretation of the world and of YOUR freedom! You are NOT FREE at ALL! You succumb to the grandiosity and tyranny of your own selves...

There is still time to correct it though! Start publishing NOW cartoons for Jesus and keep on for the next 6 - 12 months, not because you need to "calm down" the Muslims, express your forgiveness and demonstrate your sympathy towards them.

Most of all, you need to demonstrate that the European press is REALLY FREE to SPEAK MANY VOICES!

You must protect our western NOTION OF FREEDOM of speech! Start immediately the SELF - JOKE work by publishing right NOW cartoons about "Jesus"! This is after all a valid option; in fact it is probably your ONLY option to act meaningfully and freely...!

Otherwise ALL Europeans will be doomed, in your name, to IDEOLOGICAL SLAVERY, DOGMATISM and RELIGIOUS FANATICISM ...

Oh Lord ... not in the 21st century!!!

Πέμπτη, Σεπτεμβρίου 21, 2006

Διαφθορείς και Διεφθαρμένοι - Λίγα λόγια

Η συμμετοχή μας, σε μια πράξη διαφθοράς μας κάνει αυτόματα διεφθαρμένους. Διότι όταν πραγματοποιείται μια τέτοια πράξη, υποθέτουμε αυτομάτως πως προέρχεται από κάποιο συγκεκριμένο γνώρισμα του χαρακτήρα μας, είτε δηλαδή από ανηθικότητα, ή από ηθική αδυναμία ή από έλλειψη γνώσης. Από την άλλη μεριά, τι θα λέγατε για τον υπεύθυνο ύλης ενός περιοδικού ο οποίος δημοσιεύει ένα φαλκιδεμένο άρθρο; Δεν θα αποφαινόσαστε άμεσα, χωρίς δεύτερη σκέψη πως είναι και αυτός διεφθαρμένος, εφόσον επιτρέπει την δημοσίευση φαλκιδεμένων άρθρων;

Ίσως σε αυτό το σημείο να αναλογιζόσασταν εάν ο υπεύθυνος ύλης του μέσου είχε γνώση της προέλευσης τους άρθρου. Διότι, θα πείτε, είναι λογικό με τόσο υλικό, τόσους συνεργάτες και πίεση χρόνου, δεν μπορεί να γνωρίζει εάν πραγματικά είναι φαλκιδεμένο ή όχι. Επομένως στην περίπτωση αυτή ο υπεύθυνος ύλης δεν έχει ηθική ευθύνη. Ο δημιουργός όμως του άρθρου έχει. Επομένως, όπως διαπιστώνουμε με αυτό το σύντομο παράδειγμα, πρέπει να ξεχωρίσουμε σε μια πράξη διαφθοράς τον διαφθορέα, δηλαδή αυτόν που έχει την ηθική ευθύνη σε μια πράξη διαφθοράς και τον διεφθαρμένο γενικά.

Ο διαφθορέας, είναι και διεφθαρμένος, όμως ένας διεφθαρμένος άνθρωπος δεν είναι απαραίτητο να είναι και διαφθορέας. Αυτό που προσδιορίζει τον διεφθαρμένο άνθρωπο είναι η ιδιότητα του χαρακτήρα του, ενώ τον διαφθορέα, αυτή καθαυτή η πράξη της διαφθοράς και κυρίως η ηθική ευθύνη της πράξης. Αυτό, νομίζουμε, συνηθίζεται να αποκαλείται ο ηθικός αυτουργός. Προσοχή όμως δεν θα πρέπει να παρασυρθούμε και να αποκαλέσουμε διαφθορέα κάποιον τρίτο ο οποίος δεν συμμετέχει άμεσα στην συγκεκριμένη πράξη διαφθοράς.

Ένα παράδειγμα είναι ο λογιστής που κλέβει το ταμείο της εταιρείας του για να ικανοποιήσει τα ακριβά γούστα (lifestyle) της συζύγου του. Υπάρχει μια συσχέτιση μεταξύ της πράξης διαφθοράς στην οποία προβαίνει ο λογιστής απέναντι στην εταιρεία του (αν θέλετε βάλτε έναν δημόσιο οργανισμό στην θέση της εταιρίας) και του διεφθαρμένου χαρακτήρα της συζύγου του. Ο σύζυγος από την μια μεριά, έχει την δυνατότητα επιλογής να κλέψει (ή να μην κλέψει) την εταιρεία του, επομένως έχει και την ηθική ευθύνη της πράξης διαφθοράς. Η σύζυγός του από την άλλη μεριά, μπορεί να μην γνωρίζει καν την πράξη του αυτή. Ακόμη και αν την γνώριζε, όμως, θα την έκανε ηθικό αυτουργό αλλά σε καμία περίπτωση διαφθορέα. Μάλιστα, δεν μπορούμε να της απονείμουμε τον χαρακτηρισμό “διεφθαρμένη” – με την αυστηρά “τεχνική” έννοια του όρου - εάν δεν έχει ποτέ άλλοτε στο παρελθόν συμμετάσχει άμεσα σε κάποια πράξη διαφθοράς. Παραμένει βέβαια το έλλειμμα ηθικότητας του χαρακτήρα της, ως προσδιορισμός.

Επομένως, ο διαφθορέας έχει την πλήρη και απόλυτη ηθική ευθύνη της πράξης του, με την έννοια πως είτε την επιδιώκει για να βλάψει την εταιρεία του, ή μπορεί να προβλέψει την οικονομική ζημιά που θα προκαλέσει, ή μπορούσε και θα έπρεπε να την είχε προβλέψει.

Συμπερασματικά, τόσο ο διαφθορέας όσο και ο διεφθαρμένος συμμετέχουν ενεργά σε μια πράξη διαφθοράς. Ο πρώτος προσδιορισμός χρησιμοποιείται όταν κάποιος δρα ενεργά σε μια πράξη διαφθοράς ενώ ο δεύτερος για κάποιον ο οποίος έχει μια προδιάθεση διαφθοράς αλλά και έχει υπάρξει διαφθορέας κάποιες στιγμές στην ζωή του.

Εδώ η έννοια της επαναληπτικότητας είναι σημαντική. Κανένας δεν θα ήθελε να χαρακτηρίσει έτσι εύκολα κάποιον ως διεφθαρμένο εάν δεν υπάρχει ιστορικό πράξεων διαφθοράς. Ακόμη και το μέγεθος ή η σημαντικότητα μιας μόνο πράξης διαφθοράς δεν είναι αρκετές για να προσδώσουν στον υπαίτιο τον προσδιορισμό “διεφθαρμένος”.

Μια και ο ηθικός αυτός προσδιορισμός αναφέρεται ακριβώς στην ηθική υπόσταση του ατόμου, θα πρέπει να παρουσιάζει κάποια στοιχεία επαναληπτικότητας, να υπάρχει δηλαδή όχι απλά μια ανήθικη προδιάθεση, αλλά ξεκάθαρα δείγματα επαναλβανόμενης συμπεριφοράς, δηλαδή συνήθεια.

Έτσι ο διεφθαρμένος έχει μια κακή – ηθικά – συνήθεια (υπάρχουν βεβαίως και άλλες κακές συνήθειες) την ροπή προς την διαφθορά. Πόσο συχνή πρέπει να είναι αυτή η συνήθεια για να χαρακτηρισθεί ο άνθρωπος αυτός “διεφθαρμένος”; Αυτή είναι πραγματικά μια πολύ καλή ερώτηση.

Ίσως η μόνη εύκολη απάντηση σε αυτό να είναι το επίπεδο ηθικής της κοινωνίας στην οποία ζει ο άνθρωπος, ο “πήχης” όπως έχουμε συνηθίσει πλέον να λέμε, που βάζει η κοινωνία μας σχετικά με τα θέματα ηθικής. Ο πήχης αυτός μπορεί να είναι είτε ο “ ελάχιστος ηθικός πήχης” ή ένας “ ιδεατός ηθικός πήχης”.

Όταν ο ελάχιστος ηθικός πήχης είναι πολύ χαμηλά, τότε η μεγάλη επαναληπτικότητα των πράξεων διαφθοράς, οδηγεί σε όλο και μεγαλύτερη διάβρωση της ηθικής υπόστασης των ανθρώπων που αποτελούν την κοινωνία μας, άρα σε περισσότερες και σοβαρότερες πράξεις διαφθοράς.

Εάν η διαβρωτική αυτή διαδικασία φθάσει πολύ μακριά τότε δεν θα μπορούμε να μιλάμε πλέον για κάποιον άνθρωπο ο οποίος να μπορεί, ως προς τον θεσμικό του ρόλο, να χαρακτηρισθεί π.χ. ως δικαστής μια και θα έχει αλλοιωθεί εντελώς η ιδιότητά του αυτή, πέραν αναγνώρισης, όπως θα λέγαμε μεταφορικά.

Όπως το συνεχές τσάκισμα, ζέσταμα και στρίψιμο ενός κέρματος κάνουν να χάσει σιγά-σιγά εντελώς την μορφή του κέρματος, έτσι και η οι συνεχείς πράξεις διαφθοράς από έναν δικαστή παραμορφώνουν την ιδιότητα του δικαστή. Όπως ένα τέτοιο κέρμα καταλήγει μετά από καιρό να μοιάζει περισσότερο με ένα κομμάτι μέταλλο και παύει να είναι κέρμα, έτσι και ο δικαστής παύει να είναι δικαστής και συζητιέται το αν παραμένει άνθρωπος.

Τελικά και η διαφθροά, ως ηθικά ελειματική πράξη, έχει να κάνει με τις αξίες, ή καλύτερα την έλλειψή τους, με έλλειξη δηλαδή πνευματικών αξιών, παδίας και γενικότερα κουλτούρας, η οποία αποτελεί το θεμέλιο της ηθικής των ανθρώπων που απαρτίζουν μια κοινωνία.