Σε αυτο το blog ο ΦΑΝΤΙ θα ανεβαζει τις προσωπικες του σημειωσεις. Περισσοτερο προσωπικος τονος σε σχεση με τους Φιλοσοφικους Αντικατοπτρισμους, διαφορα θεματα, συμμετοχες σε αλλα blogs, σκορπιες σκεψεις.
Παρασκευή, Δεκεμβρίου 24, 2010
Κυριακή, Μαΐου 16, 2010
Εμείς οι Έλληνες, μέρος τελευταίο
Και ύστερα, μήπως δεν βλέπω και την άλλη όψη του πράγματος; Ας παραπονιόμαστε για την ελληνική εγωπάθεια εμείς που διαρκώς επάνω της σκοντάφτουμε, γιατί έχουμε να κάνουμε με την ελληνική πολιτεία και τους πολιτικούς της. Έχει και την εξαίσια πλευρά της η υπερτροφία αυτή της προσωπικότητας, που στις κακές της όψεις την ονομάζουμε εγωπάθεια.
Έχει την πλευρά την δημιουργική, στην φιλοσοφία, στην ποίηση, στις τέχνες, στις επιστήμες, ακόμη στο εμπόριο και στον πόλεμο. Από αυτήν αναβλύζει όλη η δόξα των Ελλήνων, η μόνη δόξα στην ιστορία που μπορεί να σταθεί πλάι στην δική μας. Φοβάμαι μονάχα, γιατί, και ας μην το βλέπεις εσύ, κατά βάθος με γοητεύουν και εμένα οι Έλληνες, που είναι και θα είναι πάντα οι δάσκαλοί μου. Φοβάμαι πως φτάσαμε στον καιρό, που η φωτεινή πλευρά της προσωπικότητάς τους ολοένας μικραίνει ενώ αντίθετα η σκοτεινή όλο και αυξάνει, και δεν ξέρω, δεν μπορώ να ξέρω αν ετούτος ο κατήφορος μπορεί ποτέ πια να σταματήσει.
Δεν σου κρύβω πως με πείραξε ο λόγος σου, πως δείχνομαι τάχα κακός και άδικος με τους Έλληνες. Ας αρχίσω λοιπόν σήμερα το γράμμα μου με έναν έπαινο γι αυτούς, για να ξεπλύνω έτσι κάπως την μομφή σου. Ο εγωισμός δεν κάνει τους Έλληνες μόνο κακούς πολίτες στην αγορά, τους κάνει και καλούς στρατιώτες στον πόλεμο. Έχουν αιώνων τρόπαια που μέσα στην μνήμη τους γίνονται σαν νόμοι άγραφοι και επιβάλλουν την περιφρόνηση της κακουχίας και του κινδύνου. Μην συγχέεις την διάλυση της στρατιωτικής δύναμης, που έχει αφορμή τις εμφύλιες έριδες, με την ατομική γενναιότητα καθώς και την πολεμική δεξιοτεχνία των Ελλήνων.
Μα δεν είναι μόνο στον πόλεμο ο Έλληνας γενναίος και άξιος μαχητής, αλλά και στην ειρήνη. Ακριβώς γιατί η γενναιότητά του δεν είναι συλλογική, σαν των περισσοτέρων λαών, αλλά ατομική, γι αυτό δεν φοβάται, και εκεί που βρίσκεται μόνος του, να ριψοκινδυνεύσει, στην ξενιτιά, στο παράτολμο ταξίδι, στην εξερεύνηση του αγνώστου. Γι’αυτό και τόλμησε τέτοια που εμείς δεν θα τολμούσαμε ποτέ και θεμελίωσε για αιώνες αποικίες, έξω από τις στήλες του Ηρακλέους και πέρα στα χιόνια της Σκυθίας. Και στον καιρό μας ακόμη, Έλληνες δεν είναι εκείνοι που τόλμησαν να διασχίσουν άγνωστες θάλασσες;
Αναρωτιέσαι κάποτε γιατί τα τολμάει αυτά τα παράτολμα ο Έλληνας; Επειδή είναι γενναίος ο Έλληνας, είναι και τυχοδιώκτης. Παίζει την περιουσία του, την ζωή του και κάποτε την τιμή του. Γεννήθηκε για να σκέπτεται μόνος, για να δρα μόνος, για να μάχεται μόνος και γι αυτό δεν φοβάται την μοναξιά. Εμείς αντίθετα είμαστε από τα χρόνια τα παλιά μια υπέροχα οργανωμένη αγέλη. Σκεπτόμαστε μαζί, δρούμε μαζί, μαχόμαστε μαζί και μοιραζόμαστε μαζί την τιμή, τα λάφυρα, την δόξα. Οι Έλληνες δε δέχονται, όσο αφήνεται η φύση τους ελεύθερη, να μοιραστούν τίποτε με κανέναν.
Το εθνικό τους τραγούδι, αρχίζει με έναν καυγά, γιατί θελήσανε να κάνουν μοιρασιά ανάμεσα σε άντρες που μοιρασιά δεν δέχονται (αναφέρεται στην Ιλιάδα). Και μια που πήρα τον δρόμο των επαίνων, άκουσε και αυτόν, που δεν είναι και ο μικρότερος. Οι αυστηρές κρίσεις που τώρα βδομάδες σου γράφω, θαρρείς πως είναι μόνο δικές μου; Τις πιο πολλές τις διδάχτηκα από έναν Έλληνα, από τον Επίκτητο. Νέος τον άκουσα να εξηγεί το μέγα δράμα του γένους του. Ήσυχα, καθαρά, με την ακριβολογία και την χάρη που σφράγιζε τον λόγο του, μας ετοίμαζε για έναν κόσμο που είχε πια περάσει, για μιαν Ατλαντίδα που είχε κατακαλύψει ο Ωκεανός.
Κάποτε κάνοντας την απολογία της πατρίδας του, μας έλεγε : «Δεν είναι τόσο δίκαια τα ανθρώπινα, ώστε μόνο αμαρτήματα να είναι οι αιτίες των τιμωριών. Η Τύχη, η τυφλή θεά, η τελευταία στην οποία θα πάψω να πιστεύω, πρόδωσε συχνά τους Έλληνες στον δρόμο τους. Αλλά και αυτοί, πρόσθετε, την συντρέξανε με τον δικό τους τρόπο». Μην νομίσεις όμως πως μόνο ένας Επίκτητος κατέχει την αρετή του «γνώθι σ’αυτόν». Σε κάθε κόχη, απάγκια της αγοράς κάθε πόλης, σε κάθε πλάτανο από κάτω της ευλογημένης ελληνικής γης, θα βρεις και έναν Έλληνα, αδυσώπητο κριτή του εαυτού του. Και εύκολα θα σου ξανοιχτεί και ας είσαι ξένος. Αρκεί εσύ να μην αρχίσεις να κακολογείς τίποτε το ελληνικό, γιατί τότε ξυπνάει μέσα του μια άλλη αρετή, η περηφάνια.
Ναι, ναι, σε βλέπω να γελάς, αυτούς τους ταπεινούς κόλακες που σέρνονται στους προθάλαμους μας, γελάς που τους ονομάζω περήφανους. Και όμως θα αστοχήσεις στο έργο σου αν αγνοήσεις αυτήν την αλήθεια. Πρόσεξε την υπεροψία και την φιλοτιμία των Ελλήνων. Μην πλανάσαι! Έχουν την ευαισθησία των ξεπεσμένων ευγενών. Είναι γκρεμισμένοι κοσμοκράτορες, ποτέ όμως αρκετά χαμηλά πεσμένοι ώστε να ξεχάσουν τι ήτανε! Άλλοι όμως είναι οι γραικύλοι και άλλοι οι Έλληνες. Και το πιο περίεργο, οι ίδιοι τούτοι σε άλλες ώρες είναι γραικύλοι (graeculus) και σε άλλες γίνονται Έλληνες (graeci). Δεν πρέπει ποτέ να δώσεις την εντύπωση στον Έλληνα ότι του αφαίρεσες την ελευθερία του. Άφησε τον, όσο μπορείς, να ταράζεται, να θορυβεί, και να ικανοποιεί την πολιτική του μανία, μέσα στην σφαίρα που δεν κινδυνεύουν τα συμφέροντα της αυτοκρατορίας.
Εσύ πρέπει να έχεις την τέχνη να επεμβαίνεις μόνο την τελευταία στιγμή, όταν δεν μπορείς να βάλεις τους Έλληνες να αποτρέψουν το δυσάρεστο. Πάντοτε βρίσκονται οι διαφωνούντες μεταξύ των Ελλήνων, που θα είναι πρόθυμοι να σε βοηθήσουν, είτε θεληματικά, είτε, συνηθέστερα, άθελά τους. Υποβοηθώντας το τυφλό παιγνίδι των φατριών από το παρασκήνιο, χωρίς να προσβάλλεις την περηφάνιά τους, μπορεί να οδηγήσεις τις ελληνικές υποθέσεις προς το καλό πολύ ευκολότερα παρά με τις σοφότερες διαταγές που θα εξέδιδες, αν βρισκόσουν στην Ισπανία ή στην Ιταλία.
Όμως αν θέλεις στην Ελλάδα πραγματικά να επιβάλεις μίαν απόφασή σου, όσο σωστή και αν είναι, κοίταξε να μην φανεί η πρόθεσή σου. Πρέπει να θυσιάσεις την τιμή μίας απόφασης για να την επιβάλεις μεταξύ των Ελλήνων. Κάλεσε ιδιαιτέρως έναν-έναν τους αρχηγούς των κομμάτων, δώσε στον καθένα την ευκαιρία μίας επίπλαστης πρωτοβουλίας. Φυσικά, αν δυστροπούν, να τους τρομάξεις, αλλά και αυτό υπό εχεμύθεια, χωρίς να αναγκάσεις την φιλοτιμία τους να πάρει τα όπλα. Δώσε τους κάποια περιθώρια έντιμης υποχώρησης και όταν ακόμη στην πραγματικότητα διατάζεις, μην τους πεις ότι διατάζεις. Πες τους ότι δεν διατάζεις, αλλά ότι αν δεν γίνει τούτο κι εκείνο, τότε ισχυρά στρατεύματα θα αναγκαστούν να μετασταθμεύσουν για λόγους ασφαλείας σε άλλη περιοχή και ας αναμετρήσουν οι ίδιοι τις συνέπειες και ας αποφασίσουν …
Όλα αυτά δεν σου τα λέω για να σε κάνω να περιφρονείς τους Έλληνες. Απεναντίας σου τα λέω για να τους καταλάβεις και να τους προσέξεις. Ακόμη και σήμερα διατηρούν τα ίχνη μερικών αρετών που μοιάζουν με την χόβολη μίας μεγάλης πυρράς. Μελετητές της ψυχής των ατόμων και του όχλου, θα τους δεις να εκτελούν μερικούς θαυμάσιους ελιγμούς, να χαράζουν πολιτικά σχέδια περίλαμπρα, με μια ευκινησία στην σκέψη και μια γοργότητα στις αντιδράσεις που εμείς εδώ ποτέ δεν φτάσαμε. Μόνο που ύστερα θα μελαγχολήσεις βλέποντας πως είναι πια ασήμαντοι οι σκοποί για τους οποίους ξοδεύονται αυτά τα εξαίσια χαρίσματα.
Τελευταίο αλλά και σπουδαιότερο. Πρόσεξε αυτούς τους παλικαράδες της πολιτικής, που δεν καταλαβαίνουν ότι είναι γελοίο να έχεις το ύφος του δυνατού και του τρανού, όταν από καιρό έχεις πάψει να είσαι. Καθώς τρέφονται από την οπτασία των περασμένων τους μεγαλείων και δεν μπορούν να συμμορφωθούν με τις σημερινές τους διαστάσεις, πολύ θα σε ταλαιπωρήσουν με την αξίωσή τους να μην επεμβαίνεις στα πράγματα της χώρας τους.
Δεν σου κρύβω πως με πείραξε ο λόγος σου, πως δείχνομαι τάχα κακός και άδικος με τους Έλληνες. Ας αρχίσω λοιπόν σήμερα το γράμμα μου με έναν έπαινο γι αυτούς, για να ξεπλύνω έτσι κάπως την μομφή σου. Ο εγωισμός δεν κάνει τους Έλληνες μόνο κακούς πολίτες στην αγορά, τους κάνει και καλούς στρατιώτες στον πόλεμο. Έχουν αιώνων τρόπαια που μέσα στην μνήμη τους γίνονται σαν νόμοι άγραφοι και επιβάλλουν την περιφρόνηση της κακουχίας και του κινδύνου. Μην συγχέεις την διάλυση της στρατιωτικής δύναμης, που έχει αφορμή τις εμφύλιες έριδες, με την ατομική γενναιότητα καθώς και την πολεμική δεξιοτεχνία των Ελλήνων.
Μα δεν είναι μόνο στον πόλεμο ο Έλληνας γενναίος και άξιος μαχητής, αλλά και στην ειρήνη. Ακριβώς γιατί η γενναιότητά του δεν είναι συλλογική, σαν των περισσοτέρων λαών, αλλά ατομική, γι αυτό δεν φοβάται, και εκεί που βρίσκεται μόνος του, να ριψοκινδυνεύσει, στην ξενιτιά, στο παράτολμο ταξίδι, στην εξερεύνηση του αγνώστου. Γι’αυτό και τόλμησε τέτοια που εμείς δεν θα τολμούσαμε ποτέ και θεμελίωσε για αιώνες αποικίες, έξω από τις στήλες του Ηρακλέους και πέρα στα χιόνια της Σκυθίας. Και στον καιρό μας ακόμη, Έλληνες δεν είναι εκείνοι που τόλμησαν να διασχίσουν άγνωστες θάλασσες;
Αναρωτιέσαι κάποτε γιατί τα τολμάει αυτά τα παράτολμα ο Έλληνας; Επειδή είναι γενναίος ο Έλληνας, είναι και τυχοδιώκτης. Παίζει την περιουσία του, την ζωή του και κάποτε την τιμή του. Γεννήθηκε για να σκέπτεται μόνος, για να δρα μόνος, για να μάχεται μόνος και γι αυτό δεν φοβάται την μοναξιά. Εμείς αντίθετα είμαστε από τα χρόνια τα παλιά μια υπέροχα οργανωμένη αγέλη. Σκεπτόμαστε μαζί, δρούμε μαζί, μαχόμαστε μαζί και μοιραζόμαστε μαζί την τιμή, τα λάφυρα, την δόξα. Οι Έλληνες δε δέχονται, όσο αφήνεται η φύση τους ελεύθερη, να μοιραστούν τίποτε με κανέναν.
Το εθνικό τους τραγούδι, αρχίζει με έναν καυγά, γιατί θελήσανε να κάνουν μοιρασιά ανάμεσα σε άντρες που μοιρασιά δεν δέχονται (αναφέρεται στην Ιλιάδα). Και μια που πήρα τον δρόμο των επαίνων, άκουσε και αυτόν, που δεν είναι και ο μικρότερος. Οι αυστηρές κρίσεις που τώρα βδομάδες σου γράφω, θαρρείς πως είναι μόνο δικές μου; Τις πιο πολλές τις διδάχτηκα από έναν Έλληνα, από τον Επίκτητο. Νέος τον άκουσα να εξηγεί το μέγα δράμα του γένους του. Ήσυχα, καθαρά, με την ακριβολογία και την χάρη που σφράγιζε τον λόγο του, μας ετοίμαζε για έναν κόσμο που είχε πια περάσει, για μιαν Ατλαντίδα που είχε κατακαλύψει ο Ωκεανός.
Κάποτε κάνοντας την απολογία της πατρίδας του, μας έλεγε : «Δεν είναι τόσο δίκαια τα ανθρώπινα, ώστε μόνο αμαρτήματα να είναι οι αιτίες των τιμωριών. Η Τύχη, η τυφλή θεά, η τελευταία στην οποία θα πάψω να πιστεύω, πρόδωσε συχνά τους Έλληνες στον δρόμο τους. Αλλά και αυτοί, πρόσθετε, την συντρέξανε με τον δικό τους τρόπο». Μην νομίσεις όμως πως μόνο ένας Επίκτητος κατέχει την αρετή του «γνώθι σ’αυτόν». Σε κάθε κόχη, απάγκια της αγοράς κάθε πόλης, σε κάθε πλάτανο από κάτω της ευλογημένης ελληνικής γης, θα βρεις και έναν Έλληνα, αδυσώπητο κριτή του εαυτού του. Και εύκολα θα σου ξανοιχτεί και ας είσαι ξένος. Αρκεί εσύ να μην αρχίσεις να κακολογείς τίποτε το ελληνικό, γιατί τότε ξυπνάει μέσα του μια άλλη αρετή, η περηφάνια.
Ναι, ναι, σε βλέπω να γελάς, αυτούς τους ταπεινούς κόλακες που σέρνονται στους προθάλαμους μας, γελάς που τους ονομάζω περήφανους. Και όμως θα αστοχήσεις στο έργο σου αν αγνοήσεις αυτήν την αλήθεια. Πρόσεξε την υπεροψία και την φιλοτιμία των Ελλήνων. Μην πλανάσαι! Έχουν την ευαισθησία των ξεπεσμένων ευγενών. Είναι γκρεμισμένοι κοσμοκράτορες, ποτέ όμως αρκετά χαμηλά πεσμένοι ώστε να ξεχάσουν τι ήτανε! Άλλοι όμως είναι οι γραικύλοι και άλλοι οι Έλληνες. Και το πιο περίεργο, οι ίδιοι τούτοι σε άλλες ώρες είναι γραικύλοι (graeculus) και σε άλλες γίνονται Έλληνες (graeci). Δεν πρέπει ποτέ να δώσεις την εντύπωση στον Έλληνα ότι του αφαίρεσες την ελευθερία του. Άφησε τον, όσο μπορείς, να ταράζεται, να θορυβεί, και να ικανοποιεί την πολιτική του μανία, μέσα στην σφαίρα που δεν κινδυνεύουν τα συμφέροντα της αυτοκρατορίας.
Εσύ πρέπει να έχεις την τέχνη να επεμβαίνεις μόνο την τελευταία στιγμή, όταν δεν μπορείς να βάλεις τους Έλληνες να αποτρέψουν το δυσάρεστο. Πάντοτε βρίσκονται οι διαφωνούντες μεταξύ των Ελλήνων, που θα είναι πρόθυμοι να σε βοηθήσουν, είτε θεληματικά, είτε, συνηθέστερα, άθελά τους. Υποβοηθώντας το τυφλό παιγνίδι των φατριών από το παρασκήνιο, χωρίς να προσβάλλεις την περηφάνιά τους, μπορεί να οδηγήσεις τις ελληνικές υποθέσεις προς το καλό πολύ ευκολότερα παρά με τις σοφότερες διαταγές που θα εξέδιδες, αν βρισκόσουν στην Ισπανία ή στην Ιταλία.
Όμως αν θέλεις στην Ελλάδα πραγματικά να επιβάλεις μίαν απόφασή σου, όσο σωστή και αν είναι, κοίταξε να μην φανεί η πρόθεσή σου. Πρέπει να θυσιάσεις την τιμή μίας απόφασης για να την επιβάλεις μεταξύ των Ελλήνων. Κάλεσε ιδιαιτέρως έναν-έναν τους αρχηγούς των κομμάτων, δώσε στον καθένα την ευκαιρία μίας επίπλαστης πρωτοβουλίας. Φυσικά, αν δυστροπούν, να τους τρομάξεις, αλλά και αυτό υπό εχεμύθεια, χωρίς να αναγκάσεις την φιλοτιμία τους να πάρει τα όπλα. Δώσε τους κάποια περιθώρια έντιμης υποχώρησης και όταν ακόμη στην πραγματικότητα διατάζεις, μην τους πεις ότι διατάζεις. Πες τους ότι δεν διατάζεις, αλλά ότι αν δεν γίνει τούτο κι εκείνο, τότε ισχυρά στρατεύματα θα αναγκαστούν να μετασταθμεύσουν για λόγους ασφαλείας σε άλλη περιοχή και ας αναμετρήσουν οι ίδιοι τις συνέπειες και ας αποφασίσουν …
Όλα αυτά δεν σου τα λέω για να σε κάνω να περιφρονείς τους Έλληνες. Απεναντίας σου τα λέω για να τους καταλάβεις και να τους προσέξεις. Ακόμη και σήμερα διατηρούν τα ίχνη μερικών αρετών που μοιάζουν με την χόβολη μίας μεγάλης πυρράς. Μελετητές της ψυχής των ατόμων και του όχλου, θα τους δεις να εκτελούν μερικούς θαυμάσιους ελιγμούς, να χαράζουν πολιτικά σχέδια περίλαμπρα, με μια ευκινησία στην σκέψη και μια γοργότητα στις αντιδράσεις που εμείς εδώ ποτέ δεν φτάσαμε. Μόνο που ύστερα θα μελαγχολήσεις βλέποντας πως είναι πια ασήμαντοι οι σκοποί για τους οποίους ξοδεύονται αυτά τα εξαίσια χαρίσματα.
Τελευταίο αλλά και σπουδαιότερο. Πρόσεξε αυτούς τους παλικαράδες της πολιτικής, που δεν καταλαβαίνουν ότι είναι γελοίο να έχεις το ύφος του δυνατού και του τρανού, όταν από καιρό έχεις πάψει να είσαι. Καθώς τρέφονται από την οπτασία των περασμένων τους μεγαλείων και δεν μπορούν να συμμορφωθούν με τις σημερινές τους διαστάσεις, πολύ θα σε ταλαιπωρήσουν με την αξίωσή τους να μην επεμβαίνεις στα πράγματα της χώρας τους.
Εμείς οι έλληνες, μέρος τρίτο
Ποτέ, μα ποτέ δεν θέλησα να πω ότι λείπει η πολιτική σκέψη από την Ελλάδα. Απεναντίας! Πιστεύω πως αφθονεί, περισσότερο μάλιστα απ' όσο φαντάζεται όποιος βλέπει τα πράγματα από έξω. Μόνο που δεν μας είναι αισθητή η παρουσία της, γιατί οι άνδρες που την κατέχουν φθείρονται ο ένας από τον άλλον σε μιαν αδιάκοπη πεισματική και το πιο συχνά, μάταιη σύγκρουση.
Εάν λείπει κάτι των Ελλήνων πολιτικών, δεν είναι ούτε η δύναμη της σκέψης, ούτε η αγωνιστική διάθεση. Στον χαρακτήρα, στο ήθος φωλιάζει η αρρώστια. Φωλιάζει στην άρνησή τους να δεχθούν να εξαφανίσουν το άτομό τους για την ευόδωση ενός ομαδικού έργου. Δεν κρίνουν ποτέ με δικαιοσύνη το συναγωνιστή τους και γι αυτό δεν υποτάσσονται ποτέ στην υπεροχή του. Δεν έχουν την υπομονή μέσα στον κύκλο των ισοτίμων, να περιμένουν με την τάξη του κλήρου ή της ηλικίας την σειρά τους. Έτσι διασπαθίζοντας την δύναμη του και τις αρετές του κατάντησε ο λαός με την υψηλότερη και πλουσιότερη στην θεωρία πολιτική σκέψη, να μείνει τόσο πίσω από μας στις πρακτικές πολιτικές του επιδόσεις. … τα δεινά, όσα υποφέρανε ως τα σήμερα οι Έλληνες, μα θαρρώ και όσα θα υποφέρουν στο μέλλον, μια έχουν κύρια και πρώτη πηγή, την φιλοπρωτία, την νόμιμη θυγατέρα του τρομερού τους εγωισμού.
Μου γράφεις πως αυτό συμβαίνει και αλλού και προ παντός σε μας. Η διαφορά καλέ μου φίλε, έγκειται στο μέτρο και στην ένταση της φιλοπρωτίας. Βέβαια και εμείς σήμερα δεν υστερούμε. Αλλά την εποχή που θεμελιώνονταν το δικό μας μεγαλείο δεν είχαν υπερβεί το πρεπούμενο μέτρο. Υποτάσσονταν στον κοινό νόμο και στους γενικούς σκοπούς της πολιτείας, ενώ οι Έλληνες το ξεπέρασαν πριν προφτάσουν να στεριώσουν την δύναμή τους . Μήπως υπερβάλω καλέ μου φίλε; Μήπως βλέπω το θαυμαστό γένος των Ελλήνων με τα μάτια της γεροντικής κακίας; μα είναι χρόνια τώρα που με το λυχνάρι και με του ήλιου το φως διαβάζω Αριστοφάνη, Δημοσθένη, Ευριπίδη, Θεόφραστο, Επίκουρο, Ζήνωνα, Χρύσιππο και όλο και βεβαιώνομαι περισσότερο πως δεν είμαι μόνος στον τρόπο που τους κρίνω.
Όχι φίλε μου, Δε βλέπω πως είμαι άδικος όταν λέγω πως πρόθεσή τους συνήθως δεν είναι να ξεπεράσουν σε αξιότητα ή και σε καλή φήμη τον αντίπαλό τους, αλλά να τον κατεβάσουν στα μάτια του κόσμου κάτω από την δική τους θέση, όποια κι αν είναι. Την αρχαία «ύβριν» των την κατεβάσανε στο χαμηλότερο επίπεδο. Κάποτε με τούτη την ισοπέδωση προς τα κάτω νομίζουν ότι επαναφέρουν το πολίτευμά τους στην ορθή του βάση. Μάταια ξεχώρισε ο μεγάλος Σταγειρίτης την «δημοκρατία» (δηλαδή την οχλοκρατία) από την «πολιτεία» (την ορθή δημοκρατία). Η θέλησή τους για ισότητα, άμα την αναλύσεις, θα δεις ότι δεν απορρέει από την αγάπη της δικαιοσύνης, αλλά από τον φθόνο της υπέρτερης αξίας.
Μια που εγώ, λέει ο Έλληνας, δεν είμαι άξιος να ανέβω ψηλότερα από σένα, τότε τουλάχιστον και εσύ να μην ανεβείς από μένα ψηλότερα. Συμβιβάζομαι με την ισότητα». Συμβιβάζεται με την ισότητα ο Έλληνας, γιατί τι άλλο είναι παρά συμβιβασμός να πιστεύεις ανομολόγητα πως αξίζεις την πρώτη θέση και να δέχεσαι μία ίση με των άλλων ! Μέσα του λοιπόν δεν αδικεί τόσο ο Έλληνας, όσο πλανάται. Γεννήθηκε με την ψευδαίσθηση της υπεροχής. Και ύστερα θα συναντήσεις και μεταξύ των Ελλήνων την άλλη ψευδαίσθηση που τους κάνει να υπερτιμούνε την μία αρετή που έχουν και να υποτιμούν τις άλλες που τους λείπουν. Είδα δειλούς που φαντάζονταν πως μπορούν να ξεπεράσουν όλους μονάχα με την εξυπνάδα τους και ανδρείους που πίστευαν πως φτάνει για να ξεπεράσουν όλους η ανδρεία τους.
Είδα έξυπνους που φαντάζονταν ότι δεν χρειάζεται να γίνουν πρώτες, ούτε η επιστήμη, ούτε η αρετή. Είδα κάτι σοφούς που θέλανε να σταθούν επάνω από τους έξυπνους και από τους ανδρείους με μόνη την επιστήμη και την σοφία. Πόσο αλήθεια άμαθοι της ζωής μπορεί να είναι αυτοί οι αφεντάδες της γνώσης! Τι κακό μας έκανε αυτός ο Πλάτωνας! Πόσους δολοπλόκους πήρε στο λαιμό του που νομίσανε πως είναι «άνδρες βασιλικοί»! Μα είδα τέλος, αγαπητέ μου φίλε, και κάτι ενάρετους, που δεν το χώνευαν να μην είναι πρώτοι στην πολιτεία, αφού ήταν πρώτοι στην αρετή. Και βέβαια δεν στασίαζαν όπως οι βάναυσοι και οι κακοί, αλλά αποσύρονταν σιωπηλοί και απογοητευμένοι στους ιδιωτικούς τους χώρους, αφήνοντας την πολιτεία στα χέρια των δημαγωγών και των συκοφαντών, ή δηλητηριάζανε την ίδια τους την αρετή και τους ωραίους της λόγους με την πίκρα της αποτυχίας τους, σαν οι ηγεσίες κάθε πολιτείας να μην είναι μοιραία υποταγμένες στις ιδιοτροπίες της τύχης και του χρόνου και σε κάθε λογής άλλους συνδυασμούς δυνάμεων που συνεχώς τις απομακρύνουν από την ιδεατή τους μορφή και τις παραδίνουν στα χέρια των ανάξιων ή των μέτριων.
Τέτοια είναι τα πάθη και οι αδυναμίες που φθείρουν τους ηγέτες της ελληνικής γης. Όσο για τους οπαδούς των ηγετών αυτών, έχουν και αυτοί την ιδιοτυπία τους στον μακάριο εκείνο Τόπο. Είναι οπαδοί, πραγματικοί οπαδοί, μόνο όσοι έχασαν οριστικά την ελπίδα να γίνουν και αυτοί ηγέτες. Έτσι θα παρατηρήσεις ότι πιστοί οπαδοί είναι μόνο οι γεροντότεροι από τον ηγέτη τους. Ελάχιστοι είναι οι οπαδοί από πίστη ιδεολογική ή από πίστη στον ηγέτη. Οι πολλοί είναι πειθαναγκασμένοι από τα πράγματα, γιατί ατύχησαν, γιατί βαρέθηκαν η λιγοψύχησαν. Γι’αυτό είναι και όλοι προσωρινοί, άπιστοι, ενεδρεύοντες οπαδοί, ώσπου να περάσει η κακιά η ώρα.
Μα και εκείνοι που μένουν και όσο μένουν οπαδοί, προσπαθούν συνεχώς να αναποδογυρίσουν την τάξη της ηγεσίας και να διευθύνουν αυτοί από το παρασκήνιο τον ηγέτη. Γι’αυτό και βλέπεις τόσο συχνά να είναι περιζήτητοι οι μέτριοι ηγέτες που προσφέρονται ευκολότερα στην παρασκηνιακή ηγεσία των οπαδών τους. Σε πολλές περιπτώσεις δεν έχει σημασία να ξέρεις ποιος είναι ο ονομαστικός ηγέτης μιας πολιτικής μερίδας αλλά ποιοί εκ του αφανούς τον διευθύνουν. Βλέπεις είναι μερικοί άνθρωποι που δεν είναι προικισμένοι με τα χαρίσματα με τα οποία αποκτάς τα φαινόμενα της ηγεσίας αλλά μόνο με εκείνα που χρειάζονται για την ουσία της, για την άσκηση της εξουσίας. Είναι αναγκασμένοι λοιπόν οι τέτοιοι να περιοριστούν στον ρόλο του υποβολέα και να αφήσουν τους άλλους που κατέχουν τα φαινόμενα να χαριεντίζονται επάνω στην σκηνή
Εάν λείπει κάτι των Ελλήνων πολιτικών, δεν είναι ούτε η δύναμη της σκέψης, ούτε η αγωνιστική διάθεση. Στον χαρακτήρα, στο ήθος φωλιάζει η αρρώστια. Φωλιάζει στην άρνησή τους να δεχθούν να εξαφανίσουν το άτομό τους για την ευόδωση ενός ομαδικού έργου. Δεν κρίνουν ποτέ με δικαιοσύνη το συναγωνιστή τους και γι αυτό δεν υποτάσσονται ποτέ στην υπεροχή του. Δεν έχουν την υπομονή μέσα στον κύκλο των ισοτίμων, να περιμένουν με την τάξη του κλήρου ή της ηλικίας την σειρά τους. Έτσι διασπαθίζοντας την δύναμη του και τις αρετές του κατάντησε ο λαός με την υψηλότερη και πλουσιότερη στην θεωρία πολιτική σκέψη, να μείνει τόσο πίσω από μας στις πρακτικές πολιτικές του επιδόσεις. … τα δεινά, όσα υποφέρανε ως τα σήμερα οι Έλληνες, μα θαρρώ και όσα θα υποφέρουν στο μέλλον, μια έχουν κύρια και πρώτη πηγή, την φιλοπρωτία, την νόμιμη θυγατέρα του τρομερού τους εγωισμού.
Μου γράφεις πως αυτό συμβαίνει και αλλού και προ παντός σε μας. Η διαφορά καλέ μου φίλε, έγκειται στο μέτρο και στην ένταση της φιλοπρωτίας. Βέβαια και εμείς σήμερα δεν υστερούμε. Αλλά την εποχή που θεμελιώνονταν το δικό μας μεγαλείο δεν είχαν υπερβεί το πρεπούμενο μέτρο. Υποτάσσονταν στον κοινό νόμο και στους γενικούς σκοπούς της πολιτείας, ενώ οι Έλληνες το ξεπέρασαν πριν προφτάσουν να στεριώσουν την δύναμή τους . Μήπως υπερβάλω καλέ μου φίλε; Μήπως βλέπω το θαυμαστό γένος των Ελλήνων με τα μάτια της γεροντικής κακίας; μα είναι χρόνια τώρα που με το λυχνάρι και με του ήλιου το φως διαβάζω Αριστοφάνη, Δημοσθένη, Ευριπίδη, Θεόφραστο, Επίκουρο, Ζήνωνα, Χρύσιππο και όλο και βεβαιώνομαι περισσότερο πως δεν είμαι μόνος στον τρόπο που τους κρίνω.
Όχι φίλε μου, Δε βλέπω πως είμαι άδικος όταν λέγω πως πρόθεσή τους συνήθως δεν είναι να ξεπεράσουν σε αξιότητα ή και σε καλή φήμη τον αντίπαλό τους, αλλά να τον κατεβάσουν στα μάτια του κόσμου κάτω από την δική τους θέση, όποια κι αν είναι. Την αρχαία «ύβριν» των την κατεβάσανε στο χαμηλότερο επίπεδο. Κάποτε με τούτη την ισοπέδωση προς τα κάτω νομίζουν ότι επαναφέρουν το πολίτευμά τους στην ορθή του βάση. Μάταια ξεχώρισε ο μεγάλος Σταγειρίτης την «δημοκρατία» (δηλαδή την οχλοκρατία) από την «πολιτεία» (την ορθή δημοκρατία). Η θέλησή τους για ισότητα, άμα την αναλύσεις, θα δεις ότι δεν απορρέει από την αγάπη της δικαιοσύνης, αλλά από τον φθόνο της υπέρτερης αξίας.
Μια που εγώ, λέει ο Έλληνας, δεν είμαι άξιος να ανέβω ψηλότερα από σένα, τότε τουλάχιστον και εσύ να μην ανεβείς από μένα ψηλότερα. Συμβιβάζομαι με την ισότητα». Συμβιβάζεται με την ισότητα ο Έλληνας, γιατί τι άλλο είναι παρά συμβιβασμός να πιστεύεις ανομολόγητα πως αξίζεις την πρώτη θέση και να δέχεσαι μία ίση με των άλλων ! Μέσα του λοιπόν δεν αδικεί τόσο ο Έλληνας, όσο πλανάται. Γεννήθηκε με την ψευδαίσθηση της υπεροχής. Και ύστερα θα συναντήσεις και μεταξύ των Ελλήνων την άλλη ψευδαίσθηση που τους κάνει να υπερτιμούνε την μία αρετή που έχουν και να υποτιμούν τις άλλες που τους λείπουν. Είδα δειλούς που φαντάζονταν πως μπορούν να ξεπεράσουν όλους μονάχα με την εξυπνάδα τους και ανδρείους που πίστευαν πως φτάνει για να ξεπεράσουν όλους η ανδρεία τους.
Είδα έξυπνους που φαντάζονταν ότι δεν χρειάζεται να γίνουν πρώτες, ούτε η επιστήμη, ούτε η αρετή. Είδα κάτι σοφούς που θέλανε να σταθούν επάνω από τους έξυπνους και από τους ανδρείους με μόνη την επιστήμη και την σοφία. Πόσο αλήθεια άμαθοι της ζωής μπορεί να είναι αυτοί οι αφεντάδες της γνώσης! Τι κακό μας έκανε αυτός ο Πλάτωνας! Πόσους δολοπλόκους πήρε στο λαιμό του που νομίσανε πως είναι «άνδρες βασιλικοί»! Μα είδα τέλος, αγαπητέ μου φίλε, και κάτι ενάρετους, που δεν το χώνευαν να μην είναι πρώτοι στην πολιτεία, αφού ήταν πρώτοι στην αρετή. Και βέβαια δεν στασίαζαν όπως οι βάναυσοι και οι κακοί, αλλά αποσύρονταν σιωπηλοί και απογοητευμένοι στους ιδιωτικούς τους χώρους, αφήνοντας την πολιτεία στα χέρια των δημαγωγών και των συκοφαντών, ή δηλητηριάζανε την ίδια τους την αρετή και τους ωραίους της λόγους με την πίκρα της αποτυχίας τους, σαν οι ηγεσίες κάθε πολιτείας να μην είναι μοιραία υποταγμένες στις ιδιοτροπίες της τύχης και του χρόνου και σε κάθε λογής άλλους συνδυασμούς δυνάμεων που συνεχώς τις απομακρύνουν από την ιδεατή τους μορφή και τις παραδίνουν στα χέρια των ανάξιων ή των μέτριων.
Τέτοια είναι τα πάθη και οι αδυναμίες που φθείρουν τους ηγέτες της ελληνικής γης. Όσο για τους οπαδούς των ηγετών αυτών, έχουν και αυτοί την ιδιοτυπία τους στον μακάριο εκείνο Τόπο. Είναι οπαδοί, πραγματικοί οπαδοί, μόνο όσοι έχασαν οριστικά την ελπίδα να γίνουν και αυτοί ηγέτες. Έτσι θα παρατηρήσεις ότι πιστοί οπαδοί είναι μόνο οι γεροντότεροι από τον ηγέτη τους. Ελάχιστοι είναι οι οπαδοί από πίστη ιδεολογική ή από πίστη στον ηγέτη. Οι πολλοί είναι πειθαναγκασμένοι από τα πράγματα, γιατί ατύχησαν, γιατί βαρέθηκαν η λιγοψύχησαν. Γι’αυτό είναι και όλοι προσωρινοί, άπιστοι, ενεδρεύοντες οπαδοί, ώσπου να περάσει η κακιά η ώρα.
Μα και εκείνοι που μένουν και όσο μένουν οπαδοί, προσπαθούν συνεχώς να αναποδογυρίσουν την τάξη της ηγεσίας και να διευθύνουν αυτοί από το παρασκήνιο τον ηγέτη. Γι’αυτό και βλέπεις τόσο συχνά να είναι περιζήτητοι οι μέτριοι ηγέτες που προσφέρονται ευκολότερα στην παρασκηνιακή ηγεσία των οπαδών τους. Σε πολλές περιπτώσεις δεν έχει σημασία να ξέρεις ποιος είναι ο ονομαστικός ηγέτης μιας πολιτικής μερίδας αλλά ποιοί εκ του αφανούς τον διευθύνουν. Βλέπεις είναι μερικοί άνθρωποι που δεν είναι προικισμένοι με τα χαρίσματα με τα οποία αποκτάς τα φαινόμενα της ηγεσίας αλλά μόνο με εκείνα που χρειάζονται για την ουσία της, για την άσκηση της εξουσίας. Είναι αναγκασμένοι λοιπόν οι τέτοιοι να περιοριστούν στον ρόλο του υποβολέα και να αφήσουν τους άλλους που κατέχουν τα φαινόμενα να χαριεντίζονται επάνω στην σκηνή
Συνέχεια - Μέρος Τελευταίο
Εμείς οι Έλληνες, μέρος δεύτερο
Στο πρώτο μέρος σου έγραφα για το φυγόκεντρο εγωισμό των Ελλήνων. Δεν θυμάμαι όμως αν σου έγραψα το χειρότερο. Κινημένος από την ίδια εγωπάθεια, την ρίζα αυτή του κάθε ελληνικού κακού, ο Έλληνας δε συχωράει στον συμπολίτη του καμία προκοπή. Όποιον τον ξεπεράσει, ο Έλληνας τον φθονεί με πάθος και αν είναι στο χέρι του να τον γκρεμίσει από εκεί που ανέβηκε θα το κάνει. Μα το πιο σπουδαίο, για να καταλάβεις τον Έλληνα, είναι να σπουδάσεις τον τρόπο με τον οποίο εκδηλώνει τον φθόνο του, τον τρόπο που εφηύρε για να γκρεμίζει καλύτερα.
Είναι ένας τρόπος πιο κομψός από το δικό μας γέννημα σοφιστικής ευστροφίας και διανοητικής δεξιοτεχνίας. Δεν του αρέσει η χοντροκομμένη δολοφονία από μυστικές υπηρεσίες, αλλά η λεπτοκαμωμένη συκοφαντία, ένα είδος αναίμακτου, ηθικού φόνου, ενός φόνου διακριτικότερου και εντελέστερου, που αφήνει του δολοφονημένου την σάρκα σχεδόν ανέπαφη, να περιφέρει την ατίμωση και την γύμνια της στους δρόμους και στις πλατείες. Γιατί και την συκοφαντία, αγαπητέ μου, την έχουν αναγάγει σε τέχνη οι θαυμάσιοι, οι φιλότεχνοι Έλληνες , οι πρώτοι δημιουργοί του καλού και του κακού λόγου.
Το να επινοήσεις ένα ψέμα για κάποιον και να το διαλαλήσεις , αυτό είναι κοινότυπο και άτεχνο. Σε πιάνει ο άλλος από το αυτί και σε αποδείχνει εύκολα συκοφάντη και σε εξευτελίζει. Η τέχνη είναι να συκοφαντείς χωρίς να ενσωματώνεις πουθενά ολόκληρη την συκοφαντία, μόνο να την αφήνεις να την συνάγουν οι άλλοι από τα συμφραζόμενα και έτσι ασυνείδητα να υποβάλλεται σε όποιον την ακούει. Η τέχνη είναι να βρίσκεις τον διφορούμενο λόγο, που άμα σε ρωτήσουν γιατί τον είπες, να μπορείς να πεις πως τον είπες με την καλή σημασία, και πάλι εκείνος που τον ακούει να αισθάνεται πως πρέπει να τον εννοήσει με την κακή του σημασία …
Αυτό είναι το αγχέμαχο όπλο με το οποίο πολεμάει ο Έλληνας τον Έλληνα, ο ηγέτης τον ηγέτη, ο επαγγελματίας τον επαγγελματία, ο καλιτέχνης τον καλιτέχη, ο επιστήμονας τον επιστήμονα, αλλά και ο ανάξιος τον άξιο, ο ουσιαστικά αδύνατος τον ουσιαστικά δυνατό. .... και ξένος, θα δοκιμάσεις την αιχμή τούτου του όπλου κι εσύ όπως την δοκίμασα κι εγώ. Θα απορήσεις σε τι κοινωνική περιωπή βάζουν οι Έλληνες τους δεξιοτέχνες της συκοφαντίας, πως τους φοβούνται οι πολλοί και αγαθοί, και πως τους υπολήπτονται οι χρησμοθήρες και πως γλυκομίλητα τους χαιρετούν όταν τους συναντούν στις κοινωνικές ομήγηρες, στα τηλεοπτικά κανάλια και στα υπόλοιποα "γκαλά".
Το ανυπότακτο σε κάθε πειθαρχία, η περιφρόνηση των άλλων και ο φθόνος, η αρρωστημένη διόγκωση της ατομικότητας σπρώχνουν τον Έλληνα να θεωρεί τον εαυτό του πρώτο ανάμεσα στους άλλους. Αδιαφορώντας για όλους και για όλα, παραβλέποντας ότι γίνηκε πριν και ότι γίνεται γύρω του, αρχίζει κάθε φορά από την αρχή και δεν αμφιβάλλει πως πορεύεται πρώτος τον δρόμο το σωστό. Ταλαιπωρεί από αιώνες την ελληνική ζωή η υπέρμετρη εμπιστοσύνη του Έλληνα στην προσωπική του γνώμη και στις προσωπικές του δυνατότητες.
Παρά να υποβάλει τη σκέψη του στην βάσανο μιας ομαδικής συζήτησης, προτιμά να ριψοκινδυνεύει με μόνες τις προσωπικές του δυνάμεις. Πρόσεξε τις συσκέψεις των ηγετών των πολιτικών μερίδων τους με τους δήθεν φίλους των και θα δεις ότι οι περισσότερες είναι προσχήματα. Ο ηγέτης λέει την γνώμη του, βελτιώνει την διατύπωσή της με τις πολλές επαναλήψεις, χωρίς ούτε να περιμένει, ούτε να θέλει καμία αντιγνωμία. Και οι φίλοι του το ξέρουν καλά αυτό και συχνάζουν σε αυτές τις συσκέψεις ή για να μάθουν από εκείνον πρώτοι τα νέα της ημέρας ή για να βρουν ευκαιρία να κολακέψουν τον ηγέτη. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο Έλληνας πολιτικός ανακυκλώνεται μόνος του μέσα στις δικές του σκέψεις, γιατί πιστεύει πως αυτές αρκούν για το έργο του, η το χειρότερο γιατί η χρησιμοποίηση και των άλλων στην εκτέλεσή του, θα περιόριζε την κυριότητά του επάνω στο έργο, θα το έκανε περισσότερο τέλειο, αλλά λιγότερο δικό του, και εκείνο που προέχει για τον Έλληνα δεν είναι το πρώτο, αλλά το δεύτερο.
Έτσι σε πρώτη μοίρα έρχεται η υπόληψή του και σε δεύτερη η αξία του έργου. Αυτή είναι η αδυναμία του πολιτικού ήθους που θα παρατηρήσεις στους Έλληνες δημόσιους άνδρες, που κατά τα άλλα είναι και πιο υψηλόφρονες και πιο αδέκαστοι και σχεδόν πιο φτωχοί από τους σύγχρονους δικούς μας. Γιατί βλέπεις, τούτη η μοιραία για την τύχη των Ελλήνων εγωπάθεια φέρνει και ένα άλλο χειρότερο δεινό: Όπου βασιλεύει, τα έργα σχεδιάζονται πάντα μέσα στα στενά όρια της ατομικότητας, σύντομα και βιαστικά, για να συντελεστούν όλα, πριν το πρόσωπο εκλείψει. Η πολιτική όμως που θεμελιώνει τις μεγάλες πολιτείες δε σηκώνει ούτε βιασύνη, ούτε συντομία. Σχεδιάζεται σε έκταση αιώνων. Δεν προσδένεται σε άτομα, αλλά σε ομάδες προσώπων, σε διαδοχικές γενιές.
Στην εκτύλιξή της εξαφανίζεται το εφήμερο άτομο και παίρνουν την πρώτη θέση, διαρκέστερες υποστάσεις, λαοί, οικογένειες, πολιτικές μερίδες, η κοινωνικές τάξεις. Τα εδραία πολιτικά έργα μέσα στην ιστορία είναι υπέρ προσωπικά. Και δυστυχώς, οι Έλληνες μόνο σε προσωπικά έργα επιδίδονται με ζήλο. Γι’αυτό ή δεν φτάνουν ως την τελείωση ενός άξιου πολιτικού έργου, ή όταν φτάσουν, φέρνει μέσα του το έργο του το ίδιο το σπέρμα της φθοράς. Και αυτό είναι δίκαιο. Γιατί σκοπός των Ελλήνων είναι η πρόσκαιρη λάμψη του πρόσκαιρου ατόμου, όχι η μόνιμη απρόσωπη ευόδωση του ιδίου του έργου. Έπρεπε εξαιρετικά ευνοϊκές περιστάσεις να συντρέξουν με την μεγαλοφυΐα του Αλέξανδρου του Μακεδόνα για να αποκτήσουν για λίγα χρόνια οι Έλληνες μια κυρίαρχη πολιτική θέση στην οικουμένη.
Αλλά και εκεί το έργο, στηριγμένο σε ένα πρόσωπο, όχι σε μιαν κοινότητα ανθρώπων, ούτε σε μία πολύχρονη παράδοση, μόλις εξαφανίστηκε ο δημιουργός του, διαλύθηκε μέσα σε χέρια των ιδίων εκείνων ανθρώπων που όταν ο Αλέξανδρος ζούσε, στάθηκαν οι απαραίτητοι συντελεστές του. Αλλά το έργο, βλέπεις, δεν ήταν δικό τους. Δεν τους είχε κάνει ο αυταρχικός ηγέτης κοινωνούς στην τιμή του έργου, αλλά θήτες του γιγάντιου εγωισμού του.
Είναι ένας τρόπος πιο κομψός από το δικό μας γέννημα σοφιστικής ευστροφίας και διανοητικής δεξιοτεχνίας. Δεν του αρέσει η χοντροκομμένη δολοφονία από μυστικές υπηρεσίες, αλλά η λεπτοκαμωμένη συκοφαντία, ένα είδος αναίμακτου, ηθικού φόνου, ενός φόνου διακριτικότερου και εντελέστερου, που αφήνει του δολοφονημένου την σάρκα σχεδόν ανέπαφη, να περιφέρει την ατίμωση και την γύμνια της στους δρόμους και στις πλατείες. Γιατί και την συκοφαντία, αγαπητέ μου, την έχουν αναγάγει σε τέχνη οι θαυμάσιοι, οι φιλότεχνοι Έλληνες , οι πρώτοι δημιουργοί του καλού και του κακού λόγου.
Το να επινοήσεις ένα ψέμα για κάποιον και να το διαλαλήσεις , αυτό είναι κοινότυπο και άτεχνο. Σε πιάνει ο άλλος από το αυτί και σε αποδείχνει εύκολα συκοφάντη και σε εξευτελίζει. Η τέχνη είναι να συκοφαντείς χωρίς να ενσωματώνεις πουθενά ολόκληρη την συκοφαντία, μόνο να την αφήνεις να την συνάγουν οι άλλοι από τα συμφραζόμενα και έτσι ασυνείδητα να υποβάλλεται σε όποιον την ακούει. Η τέχνη είναι να βρίσκεις τον διφορούμενο λόγο, που άμα σε ρωτήσουν γιατί τον είπες, να μπορείς να πεις πως τον είπες με την καλή σημασία, και πάλι εκείνος που τον ακούει να αισθάνεται πως πρέπει να τον εννοήσει με την κακή του σημασία …
Αυτό είναι το αγχέμαχο όπλο με το οποίο πολεμάει ο Έλληνας τον Έλληνα, ο ηγέτης τον ηγέτη, ο επαγγελματίας τον επαγγελματία, ο καλιτέχνης τον καλιτέχη, ο επιστήμονας τον επιστήμονα, αλλά και ο ανάξιος τον άξιο, ο ουσιαστικά αδύνατος τον ουσιαστικά δυνατό. .... και ξένος, θα δοκιμάσεις την αιχμή τούτου του όπλου κι εσύ όπως την δοκίμασα κι εγώ. Θα απορήσεις σε τι κοινωνική περιωπή βάζουν οι Έλληνες τους δεξιοτέχνες της συκοφαντίας, πως τους φοβούνται οι πολλοί και αγαθοί, και πως τους υπολήπτονται οι χρησμοθήρες και πως γλυκομίλητα τους χαιρετούν όταν τους συναντούν στις κοινωνικές ομήγηρες, στα τηλεοπτικά κανάλια και στα υπόλοιποα "γκαλά".
Το ανυπότακτο σε κάθε πειθαρχία, η περιφρόνηση των άλλων και ο φθόνος, η αρρωστημένη διόγκωση της ατομικότητας σπρώχνουν τον Έλληνα να θεωρεί τον εαυτό του πρώτο ανάμεσα στους άλλους. Αδιαφορώντας για όλους και για όλα, παραβλέποντας ότι γίνηκε πριν και ότι γίνεται γύρω του, αρχίζει κάθε φορά από την αρχή και δεν αμφιβάλλει πως πορεύεται πρώτος τον δρόμο το σωστό. Ταλαιπωρεί από αιώνες την ελληνική ζωή η υπέρμετρη εμπιστοσύνη του Έλληνα στην προσωπική του γνώμη και στις προσωπικές του δυνατότητες.
Παρά να υποβάλει τη σκέψη του στην βάσανο μιας ομαδικής συζήτησης, προτιμά να ριψοκινδυνεύει με μόνες τις προσωπικές του δυνάμεις. Πρόσεξε τις συσκέψεις των ηγετών των πολιτικών μερίδων τους με τους δήθεν φίλους των και θα δεις ότι οι περισσότερες είναι προσχήματα. Ο ηγέτης λέει την γνώμη του, βελτιώνει την διατύπωσή της με τις πολλές επαναλήψεις, χωρίς ούτε να περιμένει, ούτε να θέλει καμία αντιγνωμία. Και οι φίλοι του το ξέρουν καλά αυτό και συχνάζουν σε αυτές τις συσκέψεις ή για να μάθουν από εκείνον πρώτοι τα νέα της ημέρας ή για να βρουν ευκαιρία να κολακέψουν τον ηγέτη. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο Έλληνας πολιτικός ανακυκλώνεται μόνος του μέσα στις δικές του σκέψεις, γιατί πιστεύει πως αυτές αρκούν για το έργο του, η το χειρότερο γιατί η χρησιμοποίηση και των άλλων στην εκτέλεσή του, θα περιόριζε την κυριότητά του επάνω στο έργο, θα το έκανε περισσότερο τέλειο, αλλά λιγότερο δικό του, και εκείνο που προέχει για τον Έλληνα δεν είναι το πρώτο, αλλά το δεύτερο.
Έτσι σε πρώτη μοίρα έρχεται η υπόληψή του και σε δεύτερη η αξία του έργου. Αυτή είναι η αδυναμία του πολιτικού ήθους που θα παρατηρήσεις στους Έλληνες δημόσιους άνδρες, που κατά τα άλλα είναι και πιο υψηλόφρονες και πιο αδέκαστοι και σχεδόν πιο φτωχοί από τους σύγχρονους δικούς μας. Γιατί βλέπεις, τούτη η μοιραία για την τύχη των Ελλήνων εγωπάθεια φέρνει και ένα άλλο χειρότερο δεινό: Όπου βασιλεύει, τα έργα σχεδιάζονται πάντα μέσα στα στενά όρια της ατομικότητας, σύντομα και βιαστικά, για να συντελεστούν όλα, πριν το πρόσωπο εκλείψει. Η πολιτική όμως που θεμελιώνει τις μεγάλες πολιτείες δε σηκώνει ούτε βιασύνη, ούτε συντομία. Σχεδιάζεται σε έκταση αιώνων. Δεν προσδένεται σε άτομα, αλλά σε ομάδες προσώπων, σε διαδοχικές γενιές.
Στην εκτύλιξή της εξαφανίζεται το εφήμερο άτομο και παίρνουν την πρώτη θέση, διαρκέστερες υποστάσεις, λαοί, οικογένειες, πολιτικές μερίδες, η κοινωνικές τάξεις. Τα εδραία πολιτικά έργα μέσα στην ιστορία είναι υπέρ προσωπικά. Και δυστυχώς, οι Έλληνες μόνο σε προσωπικά έργα επιδίδονται με ζήλο. Γι’αυτό ή δεν φτάνουν ως την τελείωση ενός άξιου πολιτικού έργου, ή όταν φτάσουν, φέρνει μέσα του το έργο του το ίδιο το σπέρμα της φθοράς. Και αυτό είναι δίκαιο. Γιατί σκοπός των Ελλήνων είναι η πρόσκαιρη λάμψη του πρόσκαιρου ατόμου, όχι η μόνιμη απρόσωπη ευόδωση του ιδίου του έργου. Έπρεπε εξαιρετικά ευνοϊκές περιστάσεις να συντρέξουν με την μεγαλοφυΐα του Αλέξανδρου του Μακεδόνα για να αποκτήσουν για λίγα χρόνια οι Έλληνες μια κυρίαρχη πολιτική θέση στην οικουμένη.
Αλλά και εκεί το έργο, στηριγμένο σε ένα πρόσωπο, όχι σε μιαν κοινότητα ανθρώπων, ούτε σε μία πολύχρονη παράδοση, μόλις εξαφανίστηκε ο δημιουργός του, διαλύθηκε μέσα σε χέρια των ιδίων εκείνων ανθρώπων που όταν ο Αλέξανδρος ζούσε, στάθηκαν οι απαραίτητοι συντελεστές του. Αλλά το έργο, βλέπεις, δεν ήταν δικό τους. Δεν τους είχε κάνει ο αυταρχικός ηγέτης κοινωνούς στην τιμή του έργου, αλλά θήτες του γιγάντιου εγωισμού του.
Συνέχεια - Μέρος Τρίτο
Εμείς οι Έλληνες, μέρος πρώτο
Το καλύτερο ψυχογράφημα ενός λαού μπορεί να δοθεί μόνο μέσα απο την Ματιά ενός Ξένου. Στην περίπτωση όμως του κειμένου που ακολουθεί, ο ξένος αυτός ήταν ο γνωστός Συνταγματολόγος και Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κων/νος Τσάτσος.
Όσο περνούν οι αιώνες, τόσο εμείς και οι λαοί που κυβερνούμε γινόμαστε περισσότερο ατομιστές, ως που μια μέρα να μαραθούμε όλοι μαζί μέσα στην μόνωση των μικρών μας εαυτών. Νομίζω ότι οι Έλληνες επάνω στους οποίους εσύ τώρα άρχεις είναι πρωτοπόροι σε αυτόν τον θανάσιμο κατήφορο.
Ο Έλληνας είναι πιο εγωιστής από εμάς και συνεπώς από όλα τα έθνη του κόσμου. Το άτομό του είναι «πάντων χρημάτων μέτρον » κατά το ρητό του Πρωταγόρα. Αδέσμευτο, αυθαίρετο και ατίθασο, αλλά και αληθινά ελεύθερο, ορθώνεται το «εγώ» των Ελλήνων. Χάρις σε αυτό σκεφθήκανε πηγαία, πρώτοι αυτοί, όσα εμείς αναγκαζόμαστε σήμερα να σκεφθούμε σύμφωνα με την σκέψη τους.
Χάρις σε αυτό η σχέση τους με το σύμπαν, με τα πράγματα και τους ανθρώπους δεν μπαγιατεύει, αλλά είναι πάντα νέα, δροσερή και το κάθε τι, χάρις σε αυτό το «εγώ» αντιχτυπάει σαν πρωτοφανέρωτο στην ψυχή τους. Είναι όμως και του καλού και του κακού πηγή τούτο το χάρισμα. Το ίδιο «εγώ» που οικοδομεί τα ιδανικά πολιτικά συστήματα, αυτό διαλύει και τις πραγματικές πολιτείες των ανθρώπων. Και ήρθανε καιροί όπου ο ελληνικός εγωισμός ξέχασε την τέχνη που οικοδομεί τους ιδανικούς κόσμους, αλλά δεν ξέχασε την τέχνη που γκρεμίζει τις πραγματικές πολιτείες.
Και εμείς τους συναντήσαμε, σε τέτοιους καιρούς και γι αυτό η κρίση μας γι αυτούς συμβαίνει να είναι τόσο αυστηρή που κάποτε καταντά άδικη. Αλλά και πώς να μην είναι; Η μοίρα μας έταξε νομοθέτες του κόσμου και το ελληνικό άτομο περιφρονεί τον νόμο. Δεν παραδέχεται άλλη κρίση δικαίου παρά την ατομική του, που δυστυχώς στηρίζεται σε ατομικά κριτήρια. Απορείς πως η πατρίδα των πιο μεγάλων νομοθετών, έχει τόση λίγη πίστη στον νόμο. Και όμως από τέτοιες αντιθέσεις πλέκεται η ψυχή των ανθρώπων και η πορεία της ζωής των. Σπάνια οι Έλληνες πείθονται «τοις κείνων ρήμασι». Πείθονται μόνο στα ρήματα τα δικά τους και ή αλλάζουν τους νόμους κάθε λίγο ανάλογα με τα κέφια της στιγμής , ή όταν δεν μπορούν να τους αλλάξουν, τους αντιμετωπίζουν σαν εχθρικές δυνάμεις και τότε μεταχειρίζονται εναντίον τους η τη βία η τον δόλο.
Α! πόσο την χαίρεται ο Έλληνας την εύστροφη καταδολίευσή τους, τους σοφιστικούς διαλογισμούς που μεταβάλλουν τους νόμους σε ράκη! Ο Έλληνας έχει την πιο αδύνατη μνήμη από μας, έχει λιγότερη συνέχεια στον πολιτικό του βίο. Είναι ανυπόμονος και κάθε λίγο, μόλις δυσκολέψουν λίγο τα πράγματα, αποφασίζει ριζικές μεταρρυθμίσεις. Θες να σαγηνεύσεις τα πλήθη στην ελλάδα; Πες τους: «Σας υπόσχομαι αλλαγή» Πες τους: «Θα θεσπίσω νέους νόμους» Αυτό αρκεί. Με αυτό χορταίνει η ανυπομονησία τους, το αψίκορο πάθος τους. Τι φαεινές συλλήψεις θα βρεις μέσα σε αυτά τα ελληνικά δημιουργήματα της ιδιοτροπίας της στιγμής! Η δική μας όμως ταπεινοφροσύνη μπρος σε κάθε τι που είναι θεσμός και έθος και παράδοση, πόσο το παρελθόν και η συνέχειά του βαραίνουν στην πορεία μας και πόσο δίκαια αντέχουμε αιώνες εκεί που οι Έλληνες εκάμφθησαν σε δεκαετηρίδες. …
Μέσα στους πιο πολλούς Έλληνες, άμα σκάψεις λίγο, θα βρεις ένα ισχνό υπερόπτη Κοριολανό, έναν άσημο εκδικητικό Αλκιβιάδη, ένα εγώ μεγαλύτερο από την πατρίδα. Όχι βέβαια σε όλους, αλλιώς δεν θα υπήρχε σήμερα καν ελλάδα. Αλλά όποιος διοικεί ή θέλει να διοικήσει έναν λαό, πρέπει να γνωρίζει τις άρχουσες ροπές, Οι πολλοί, από χίλιους δυο λόγους, γιατί είναι πιο μικροί και πιο αδύνατοι, σταματούν μεσοδρομίς. Μα και μ’ αυτούς, το κακό γίνεται. … Οι Έλληνες λίγα πράγματα σέβονται και σπάνια όλοι τους τα ίδια. Και προς καλού και προς κακού στέκουν επάνω από τα πράγματα. Για να κρίνουν αν ένας νόμος είναι δίκαιος, θα τον μετρήσουν με το μέτρο της προσωπικής τους περίπτωσης ακόμα κι όταν υπεύθυνα τον κρίνουν στην Βουλή η το δικαστήριο. Ο Έλληνας ζητεί από τον νόμο δικαιοσύνη για την δική του προσωπική περίπτωση. Εάν τύχει και ο νόμος, δίκαιος στην ολότητά του και δεν ταιριάζει σε λίγες περιπτώσεις όπως η δική του, δεν μπορεί αυτό να το παραδεχτεί. Και εν τούτοις το διακήρυξε ο μεγάλος τους Πλάτων, πως τέτοια είναι η μοίρα και η φύση των νόμων, πως άλλο νόμος και άλλο δικαιοσύνη.
Το διακήρυξε αυτό και ο Σταγειρίτης, χωρίζοντας το δίκαιο από το επιεικές. Δεν δέχεται να θυσιάσει την δική του περίπτωση, το δικό του εγώ σε έναν νόμο σκόπιμο και δίκαιο στην γενικότητά του. Έτσι είναι πολλοί στις ελληνικές πόλεις που πρόκειται να διοικήσεις.
Δεν σου έκανε κιόλας εντύπωση, η αδιαφορία του Έλληνα για τον συμπολίτη του; Όχι πως δεν θα του δανείσει μια χύτρα να μαγειρέψει, όχι πως αν τύχει μια αρρώστια δεν θα τον γιατροπορέψει, όχι πως δεν του αρέσει να ανακατεύεται στις δουλειές του γείτονα! Για να του δείξει μάλιστα την αξιοσύνη του και την υπεροχή του, βοηθά ο Έλληνας περισσότερο από κάθε άλλον. Βοηθά και τον ξένο πρόθυμα, με την ιδέα μάλιστα, που χάρις στους μεγάλους στωικούς, πάντα τον κατέχει, μιας πανανθρώπινης κοινωνίας. Του αρέσει να δίνει στον ασθενέστερο, στον αβοήθητο. Είναι κι αυτό ένας τρόπος υπεροχής …
Λέγοντας πως ο Έλληνας αδιαφορεί για τον πλησίον του, κάτι άλλο θέλω να πω, αλλά μου πέφτει δύσκολο να σου το εξηγήσω. Θα αρχίσω με παραδείγματα, που αν προσέξεις, ανάλογα θα δεις και εσύ ο ίδιος πολλά με τα μάτια σου. Υπάρχουν ακόμη ποιητές και τεχνίτες στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας. Πλησίασε τους καθώς είναι χρέος σου και πες μου αν άκουσες κανέναν από αυτούς ποτέ να επαινεί τον ομότεχνό του. Δεν χάνει τον καιρό του σε επαίνους ο Έλληνας. Δεν χαίρεται τον έπαινο. Χαίρεται όμως τον ψόγο και γι’αυτόν πάντα βρίσκει καιρό.
Για την κατανόηση, την αληθινή, αυτήν που βγαίνει από την συμπάθεια γι αυτό που κατανοείς, δεν θέλει τίποτε να θυσιάσει. Το κίνητρο της δικαιοσύνης δεν τον κινεί για να επαινέσει ότι αξίζει τον έπαινο. Όχι πως δεν θα ήθελε να είναι δίκαιος, αλλά δεν αντιλαμβάνεται καν την αδικία που κάνει στον άλλο. Θαυμάζει ό,τι είναι ο δικός του κόσμος. Κάθε άλλον τον υποτιμά! Όταν ένας πολίτης άξιος, δεν αναγνωρίζεται κατά την αξία του, λέει ο Έλληνας: αφού δεν αναγνωρίζομαι εγώ ο αξιότερος του, τι πειράζει αν και αυτός δεν αναγνωρίζεται; Ο εγωκεντρισμός αφαιρεί από τον Έλληνα την δυνατότητα να είναι δίκαιος …
Μόνον όταν δημιουργηθούν συμφέροντα που συμβαίνει να είναι κοινά σε πολλά άτομα μαζί, βλέπεις την συναδέλφωση και την αλληλεγγύη. Στον κάθε Έλληνα τα ιδανικά είναι ατομικά. Γι’αυτό οι πολιτικές τους φατρίες είναι φατρίες συμφερόντων, και το ιδανικό του κάθε ηγέτη είναι ο εαυτός του.
Ο Έλληνας είναι πιο εγωιστής από εμάς και συνεπώς από όλα τα έθνη του κόσμου. Το άτομό του είναι «πάντων χρημάτων μέτρον » κατά το ρητό του Πρωταγόρα. Αδέσμευτο, αυθαίρετο και ατίθασο, αλλά και αληθινά ελεύθερο, ορθώνεται το «εγώ» των Ελλήνων. Χάρις σε αυτό σκεφθήκανε πηγαία, πρώτοι αυτοί, όσα εμείς αναγκαζόμαστε σήμερα να σκεφθούμε σύμφωνα με την σκέψη τους.
Χάρις σε αυτό η σχέση τους με το σύμπαν, με τα πράγματα και τους ανθρώπους δεν μπαγιατεύει, αλλά είναι πάντα νέα, δροσερή και το κάθε τι, χάρις σε αυτό το «εγώ» αντιχτυπάει σαν πρωτοφανέρωτο στην ψυχή τους. Είναι όμως και του καλού και του κακού πηγή τούτο το χάρισμα. Το ίδιο «εγώ» που οικοδομεί τα ιδανικά πολιτικά συστήματα, αυτό διαλύει και τις πραγματικές πολιτείες των ανθρώπων. Και ήρθανε καιροί όπου ο ελληνικός εγωισμός ξέχασε την τέχνη που οικοδομεί τους ιδανικούς κόσμους, αλλά δεν ξέχασε την τέχνη που γκρεμίζει τις πραγματικές πολιτείες.
Και εμείς τους συναντήσαμε, σε τέτοιους καιρούς και γι αυτό η κρίση μας γι αυτούς συμβαίνει να είναι τόσο αυστηρή που κάποτε καταντά άδικη. Αλλά και πώς να μην είναι; Η μοίρα μας έταξε νομοθέτες του κόσμου και το ελληνικό άτομο περιφρονεί τον νόμο. Δεν παραδέχεται άλλη κρίση δικαίου παρά την ατομική του, που δυστυχώς στηρίζεται σε ατομικά κριτήρια. Απορείς πως η πατρίδα των πιο μεγάλων νομοθετών, έχει τόση λίγη πίστη στον νόμο. Και όμως από τέτοιες αντιθέσεις πλέκεται η ψυχή των ανθρώπων και η πορεία της ζωής των. Σπάνια οι Έλληνες πείθονται «τοις κείνων ρήμασι». Πείθονται μόνο στα ρήματα τα δικά τους και ή αλλάζουν τους νόμους κάθε λίγο ανάλογα με τα κέφια της στιγμής , ή όταν δεν μπορούν να τους αλλάξουν, τους αντιμετωπίζουν σαν εχθρικές δυνάμεις και τότε μεταχειρίζονται εναντίον τους η τη βία η τον δόλο.
Α! πόσο την χαίρεται ο Έλληνας την εύστροφη καταδολίευσή τους, τους σοφιστικούς διαλογισμούς που μεταβάλλουν τους νόμους σε ράκη! Ο Έλληνας έχει την πιο αδύνατη μνήμη από μας, έχει λιγότερη συνέχεια στον πολιτικό του βίο. Είναι ανυπόμονος και κάθε λίγο, μόλις δυσκολέψουν λίγο τα πράγματα, αποφασίζει ριζικές μεταρρυθμίσεις. Θες να σαγηνεύσεις τα πλήθη στην ελλάδα; Πες τους: «Σας υπόσχομαι αλλαγή» Πες τους: «Θα θεσπίσω νέους νόμους» Αυτό αρκεί. Με αυτό χορταίνει η ανυπομονησία τους, το αψίκορο πάθος τους. Τι φαεινές συλλήψεις θα βρεις μέσα σε αυτά τα ελληνικά δημιουργήματα της ιδιοτροπίας της στιγμής! Η δική μας όμως ταπεινοφροσύνη μπρος σε κάθε τι που είναι θεσμός και έθος και παράδοση, πόσο το παρελθόν και η συνέχειά του βαραίνουν στην πορεία μας και πόσο δίκαια αντέχουμε αιώνες εκεί που οι Έλληνες εκάμφθησαν σε δεκαετηρίδες. …
Μέσα στους πιο πολλούς Έλληνες, άμα σκάψεις λίγο, θα βρεις ένα ισχνό υπερόπτη Κοριολανό, έναν άσημο εκδικητικό Αλκιβιάδη, ένα εγώ μεγαλύτερο από την πατρίδα. Όχι βέβαια σε όλους, αλλιώς δεν θα υπήρχε σήμερα καν ελλάδα. Αλλά όποιος διοικεί ή θέλει να διοικήσει έναν λαό, πρέπει να γνωρίζει τις άρχουσες ροπές, Οι πολλοί, από χίλιους δυο λόγους, γιατί είναι πιο μικροί και πιο αδύνατοι, σταματούν μεσοδρομίς. Μα και μ’ αυτούς, το κακό γίνεται. … Οι Έλληνες λίγα πράγματα σέβονται και σπάνια όλοι τους τα ίδια. Και προς καλού και προς κακού στέκουν επάνω από τα πράγματα. Για να κρίνουν αν ένας νόμος είναι δίκαιος, θα τον μετρήσουν με το μέτρο της προσωπικής τους περίπτωσης ακόμα κι όταν υπεύθυνα τον κρίνουν στην Βουλή η το δικαστήριο. Ο Έλληνας ζητεί από τον νόμο δικαιοσύνη για την δική του προσωπική περίπτωση. Εάν τύχει και ο νόμος, δίκαιος στην ολότητά του και δεν ταιριάζει σε λίγες περιπτώσεις όπως η δική του, δεν μπορεί αυτό να το παραδεχτεί. Και εν τούτοις το διακήρυξε ο μεγάλος τους Πλάτων, πως τέτοια είναι η μοίρα και η φύση των νόμων, πως άλλο νόμος και άλλο δικαιοσύνη.
Το διακήρυξε αυτό και ο Σταγειρίτης, χωρίζοντας το δίκαιο από το επιεικές. Δεν δέχεται να θυσιάσει την δική του περίπτωση, το δικό του εγώ σε έναν νόμο σκόπιμο και δίκαιο στην γενικότητά του. Έτσι είναι πολλοί στις ελληνικές πόλεις που πρόκειται να διοικήσεις.
Δεν σου έκανε κιόλας εντύπωση, η αδιαφορία του Έλληνα για τον συμπολίτη του; Όχι πως δεν θα του δανείσει μια χύτρα να μαγειρέψει, όχι πως αν τύχει μια αρρώστια δεν θα τον γιατροπορέψει, όχι πως δεν του αρέσει να ανακατεύεται στις δουλειές του γείτονα! Για να του δείξει μάλιστα την αξιοσύνη του και την υπεροχή του, βοηθά ο Έλληνας περισσότερο από κάθε άλλον. Βοηθά και τον ξένο πρόθυμα, με την ιδέα μάλιστα, που χάρις στους μεγάλους στωικούς, πάντα τον κατέχει, μιας πανανθρώπινης κοινωνίας. Του αρέσει να δίνει στον ασθενέστερο, στον αβοήθητο. Είναι κι αυτό ένας τρόπος υπεροχής …
Λέγοντας πως ο Έλληνας αδιαφορεί για τον πλησίον του, κάτι άλλο θέλω να πω, αλλά μου πέφτει δύσκολο να σου το εξηγήσω. Θα αρχίσω με παραδείγματα, που αν προσέξεις, ανάλογα θα δεις και εσύ ο ίδιος πολλά με τα μάτια σου. Υπάρχουν ακόμη ποιητές και τεχνίτες στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας. Πλησίασε τους καθώς είναι χρέος σου και πες μου αν άκουσες κανέναν από αυτούς ποτέ να επαινεί τον ομότεχνό του. Δεν χάνει τον καιρό του σε επαίνους ο Έλληνας. Δεν χαίρεται τον έπαινο. Χαίρεται όμως τον ψόγο και γι’αυτόν πάντα βρίσκει καιρό.
Για την κατανόηση, την αληθινή, αυτήν που βγαίνει από την συμπάθεια γι αυτό που κατανοείς, δεν θέλει τίποτε να θυσιάσει. Το κίνητρο της δικαιοσύνης δεν τον κινεί για να επαινέσει ότι αξίζει τον έπαινο. Όχι πως δεν θα ήθελε να είναι δίκαιος, αλλά δεν αντιλαμβάνεται καν την αδικία που κάνει στον άλλο. Θαυμάζει ό,τι είναι ο δικός του κόσμος. Κάθε άλλον τον υποτιμά! Όταν ένας πολίτης άξιος, δεν αναγνωρίζεται κατά την αξία του, λέει ο Έλληνας: αφού δεν αναγνωρίζομαι εγώ ο αξιότερος του, τι πειράζει αν και αυτός δεν αναγνωρίζεται; Ο εγωκεντρισμός αφαιρεί από τον Έλληνα την δυνατότητα να είναι δίκαιος …
Μόνον όταν δημιουργηθούν συμφέροντα που συμβαίνει να είναι κοινά σε πολλά άτομα μαζί, βλέπεις την συναδέλφωση και την αλληλεγγύη. Στον κάθε Έλληνα τα ιδανικά είναι ατομικά. Γι’αυτό οι πολιτικές τους φατρίες είναι φατρίες συμφερόντων, και το ιδανικό του κάθε ηγέτη είναι ο εαυτός του.
Συνέχεια - Μέρος Δεύτερο
Κυριακή, Απριλίου 11, 2010
Άνοιξε
Κυριακή, Μαρτίου 28, 2010
Καλή Ανάσταση από τα 850 μέτρα
Πλησιάζει η Ανάσταση. Και αν δεν μπορεί να είναι του σώματος, αφού εκείνο παραμένει θνητό και γερνά, ας ήταν τουλάχιστον του Πνεύματος! .... να εύρισκε επιτέλους νόημα και σκοπό εκείνο που ευφευρέθηκε ακριβώς για να ανα-στήσει τον Κόσμο ....
Κάπως έτσι ανοίγουν τα άνθη τους οι κουτσουπιές, τηρώντας την υπόσχεσή τους να υποδεχτούν τους ζουζουνίζοντες εργάτες που θα παραλάβουν την δυνατότητα της αιώνιας ζωής!
Πραγματοποιούν και εκείνες το δικό χρέος της ελευθερίας, την ποικίλη δυνατότητα του αναγκαίου, την επαναλαμβανόμενη ανάσταση της Φύσης μέσα από την γέννηση του περίπου ίδιου που επιτρέπεται να γίνεται καινούργιο και μοναδικό.
Γι αυτό η Άνοιξη συνδέεται με την αλήθεια της Φύσης και η Αλήθεια αυτή με την πραγματική Ελευθερία της ανα-γέννησης. Την Αλήθεια αυτής της πραγματικής Ανάστασης την βρίσκει κανείς παντού στο ανοιξίατικο ελλαδικό Τοπίο.
Όμως, τα ελλαδικά βουνά έχουν κάτι το ξεχωριστά ελεύθερο.
Ίσως είναι το μεγαλοπρεπές τους ύψος που τα ξεχωρίζει από τις πεδιάδες. Ίσως είναι η εναλλαγή του τοπίου, οι ανηφόρες και οι κατηφόρες, η ποικίλη άγρια βλάστηση, τα πληθωρικά αγρίμια, η οργιαστική πληθώρα ζώων και φυτών, που σε πείθουν ότι εδώ δεν υπάρχει κανένας άλλος κράτορας παρά μόνο η Φύση παν-το-κράτορας.
Κατάγομαι από βουνό, 850μ το υψόμετρο. Ίσως έτσι εξηγείται ο έρωτάς μου για την Αλήθεια και την Ελευθερία. Ναι είμαι ερωτευμένος ταυτόχρονα με τις δυό, το ομολογώ και "αμαρτιά ουκ έχω"!
Φεύγω λοιπόν για το βουνό, πάω να τις συναντήσω, να συν-ευρεθούμε για λίγες ημέρες. Έτσι είναι οι ερωτευμένοι, σκέφτονται συνεχώς ο ένας τον άλλο, αλλά έχουν την απόλαυση της αληθινής συνεύρεσης μόνο αραιά και στα κλεφτά.
Κατάγομαι από βουνό, 850μ το υψόμετρο. Ίσως έτσι εξηγείται ο έρωτάς μου για την Αλήθεια και την Ελευθερία. Ναι είμαι ερωτευμένος ταυτόχρονα με τις δυό, το ομολογώ και "αμαρτιά ουκ έχω"!
Φεύγω λοιπόν για το βουνό, πάω να τις συναντήσω, να συν-ευρεθούμε για λίγες ημέρες. Έτσι είναι οι ερωτευμένοι, σκέφτονται συνεχώς ο ένας τον άλλο, αλλά έχουν την απόλαυση της αληθινής συνεύρεσης μόνο αραιά και στα κλεφτά.
Εύχομαι να τις συναντήσετε και εσείς εκεί που θα βρεθείτε. Όσοι περισσότεροι, τόσο καλύτερα, για να έχουμε
Καλήν Ανάσταση!!
Τρίτη, Μαρτίου 23, 2010
O Μπάμπης και ο Γιάννης
Το πρόσφατο άρθρο του Κούλογλου βλέπει τους "κακούς" Γιόχαν και Φίσερ και τους "καλούς" και μόνιμα αδικημένους Μπάμπη και Γιάννη.
Καλή θα ήταν η ανάλυση του Κούλογλου, εάν δεν υπήρχε άγνοια που αγγίζει τα όρια της αφέλειας γύρω από τις συνθήκες στην Τουρκία και το πραγματικό πρόβλημα με το ελληνικό έλλειμμα και στον τομέα των εξοπλισμών. Μου κάνει μάλιστα εντύπωση από έναν τέτοιο έγκριτο δημοσιογράφο η άγνοια του γεγονότος ότι η Τουρκία πλέον παράγει τα δικά της οπλικά συστήματα, ενώ εμείς εξαρτώμεθα και για την τελευταία βίδα από το εξωτερικό:
Turkey is the world’s fourth-largest importer of arms and the world’s 28th largest arms exporter. Turkey is aggressively seeking to increase its market share, expecting to increase its annual exports to $1.5 billion in the next three years. Turkey is also seeking to increase its share of domestically produced military equipment from the current 25 percent to 50 percent and its share of NATO projects from 4 percent to 20 percent by 2011. [Πηγή: The Jameson Foundation: Arming for Asymmetric Warfare: Turkey’s Arms Industry in the 21st Century]
Αλλά ενώ οι Τούρκοι επένδυαν στην βιομηχανική τους παραγωγή τις τελευταίες δεκαετίες, στην δική μας περίπτωση η μόνιμη επωδός ήταν πως είμαστε πολύ μικρή αγορά για να δικαιολογήσει μια εγχώρια και βιώσιμη παραγωγή. Φυσικά κάποια άλλα εξίσου μικρά κράτη έρχονται στον νου που τα πηγαίνουν εντυπωσιακά καλύτερα κάνοντας κυρίως εξαγωγές (π.χ. Σουηδία)...
Turkey is the world’s fourth-largest importer of arms and the world’s 28th largest arms exporter. Turkey is aggressively seeking to increase its market share, expecting to increase its annual exports to $1.5 billion in the next three years. Turkey is also seeking to increase its share of domestically produced military equipment from the current 25 percent to 50 percent and its share of NATO projects from 4 percent to 20 percent by 2011. [Πηγή: The Jameson Foundation: Arming for Asymmetric Warfare: Turkey’s Arms Industry in the 21st Century]
Αλλά ενώ οι Τούρκοι επένδυαν στην βιομηχανική τους παραγωγή τις τελευταίες δεκαετίες, στην δική μας περίπτωση η μόνιμη επωδός ήταν πως είμαστε πολύ μικρή αγορά για να δικαιολογήσει μια εγχώρια και βιώσιμη παραγωγή. Φυσικά κάποια άλλα εξίσου μικρά κράτη έρχονται στον νου που τα πηγαίνουν εντυπωσιακά καλύτερα κάνοντας κυρίως εξαγωγές (π.χ. Σουηδία)...
Έτσι λοιπόν, στην Ελλάδα αυτά τα χρόνια που η Τουρκία ανέπτυσσε δική της πολεμική βιομηχανία και όχι μόνο, ο Μπάμπης μάζευε αποδείξεις από τα διόδια τις οποίες μετά πωλούσε στον Γιάννη γνωστού Υπουργείου ώστε ο τελευταίος να μπορεί να δικαιολογεί και να εισπράττει παράνομα το επίδομα εκτός έδρας της υπηρεσίας του! Ο Μπάμπης έτσι δημιούργησε μια νέα «αγορά» τουλάχιστον 22 εκατ € (τα επιδόματα που δόθηκαν χάρις στην εργατικότητα του Μπάμπη μόνο στο συγκεκριμένο Υπουργείο) αξιοποιώντας τον γνωστό όρο της οικονομίας πως νέα αγορά προκύπτει από την στιγμή που δημιουργείται μια νέα οικονομική συναλλαγή. Οι δουλειές πήγαιναν καλά, έμαθαν και άλλοι τα καλά νέα και άρχισαν να συμμετέχουν στην νέα αγορά σε ολόκληρη την Ελλάδα, φθάνοντας μάλιστα οι 8/10 από την Γραμματεία του Υπουργείου να συμμετέχουν.
«Μπράβο» στους Μπάμπηδες και στους Γιάννηδες που προωθούν την δημιουργία νέων πρωτότυπων αγορών!
Δευτέρα, Μαρτίου 08, 2010
Δευτέρα, Φεβρουαρίου 01, 2010
Διαχρονική και Συνεχής Ετεροτροπία
Ο κάθε πικραμένος» γράφει και ένα άρθρο σήμερα να βγάλει τα απωθημένα του όπως τα αισθάνεται, χωρίς στοιχεία, χωρίς καμία λογική και σκέψη …. Φόβος χωρίς ορθή λογική, το μόνιμο πρόβλημα του νεοέλληνα. Μόνιμη σύγχυση από τα που προέρχεται και πως η εκάστοτε απειλή. Μόνιμα ο εχθρός αναζητείται ΕΞΩ ενώ κατοικεί θρονιασμένος ΜΕΣΑ ….
Ούτε λέξη για
- το επιδεινούμενο & τεράστιο δημογραφικό πρόβλημα (παραπομπή 3)
- την καταβαράθρωση του πρωτογενή τομέα (παραπομπή 1) ή την
- συνεχιζόμενη ένδοια στην ποιότητας των νέων
μόνο η τεράστια φαυλοκρατία έχει γίνει πλέον κοινή μας συνείδηση … για την σημερινή Οικονομική Κρίση κατά τα λοιπά φταίνε αποκλειστικά οι ΞΕΝΟΙ καιροσκόποι, κερδοσκόποι και «επικυρίαρχοι». Διαμαρτύρονται κάποιοι πως
"Έρχεται θύελλα για τον λαό με περικοπές μισθών & δαπανών για υγεία, ασφάλιση"
Είναι εντυπωσιακό πόσος πολύς κόσμος δεν κατανοεί την λέξη «δημοσιονομικό» …! Ίσως επειδή φαντάζει απίστευτο πως κατάφεραν 500-800 χιλιάδες άνθρωποι επί 30 χρόνια, διαχειριζόμενοι την προστιθέμενη αξία των υπολοίπων και ελέγχοντας την διάρθρωση της οικονομίας να χρωστάνε 200 δις ΕΥΡΩ … και μάλιστα για λογαριασμό και των 7 εκατομμυρίων … ευτυχώς υπάρχει και το αμερικάνικο υπόδειγμα ή το ιαπωνικό να μας παρηγορεί ... υπάρχουν και χειρότερα … αλλά για άλλους λόγους βέβαια!! Μετά την Ελλάδα, Ιρλανδία σύντομα Ισπανία, θα έρθει η σειρά της Ιαπωνίας και μετά δεν βλέπω καλά ούτε Ευρωζώνη, Αμερική και Κίνα … Η δεκαετία θα έχει απίστευτες αναταράξεις, προσδεθείτε γερά.
Διότι δεν υπάρχει κανένας απολύτως τρόπος να καταπολέμησης το χρέος με περισσότερο χρέος!! Είτε είσαι μια δημόσια ή μια ιδιωτική οικονομική μονάδα. Αργά ή γρήγορα έρχεται η στιγμή της χρεωκοπίας … όσες παρατάσεις και να πάρει κανείς. Κάποια στιγμή έρχεται το μέλλον από το οποίο δανείστηκες το φουσκωμένο (μοχλευμένο) παρόν και σε σουτάρει πίσω από εκεί που ήρθες …. Τέλος στα «φιλοσοφικά», πάμε στα δικά μας πάλι.
Διότι δεν υπάρχει κανένας απολύτως τρόπος να καταπολέμησης το χρέος με περισσότερο χρέος!! Είτε είσαι μια δημόσια ή μια ιδιωτική οικονομική μονάδα. Αργά ή γρήγορα έρχεται η στιγμή της χρεωκοπίας … όσες παρατάσεις και να πάρει κανείς. Κάποια στιγμή έρχεται το μέλλον από το οποίο δανείστηκες το φουσκωμένο (μοχλευμένο) παρόν και σε σουτάρει πίσω από εκεί που ήρθες …. Τέλος στα «φιλοσοφικά», πάμε στα δικά μας πάλι.
Το πρόβλημα της Ελλάδος ήταν πάντοτε η διαφθορά (καταρχήν και ιστορικά του δημοσίου) και το έλλειμμα/ στρέβλωση της παραγωγής που προώθησαν οι δημόσιοι ταγοί με την αχαλίνωτη και δανεική αστικοποίηση! Η παραγωγή έχει χειροτερέψει τόσο σε οικονομική (πρωτογενής vs τριτογενής, βλέπε παραπομπή 1) όσο και πληθυσμιακή διάρθρωση (νέοι χαμηλότερης από παλιότερα μόρφωσης προοριζόμενοι για δευτερογενή και τριτογενή τομέα! – εάν είναι δυνατό ! και προφανώς άνεργοι, βλέπε παραπομπή 2).
Δεν παράγει αυτό ο Τόπος ούτε για να καλύψει τις στοιχειώδης ανάγκες (διατροφή, ρουχισμό) του πληθυσμού!!
Και μετά μας φταίνει οι ξένοι. Χρόνια τώρα φωνάζουν κάποιοι λίγοι επώνυμοι και ανώνυμοι. Το όνειρο σχεδόν κάθε νέου είναι να διοριστεί/ βολευτεί στο δημόσιο (μελέτη ΙΟΒΕ 2008) ή να γίνει τραγουδιστής, ενώ αυτό που χρειάζεται είναι να ενισχύσει τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα του Τόπου του!
Τα ασφαλιστικά ταμεία να τα βγάλουν πέρα μόνα τους και ο τομέας υγείας να σταματήσει να συνταγογραφεί ακατάπαυστα … 13 δις € φάρμακα συνταγογραφήθηκαν το 2008, 8 δις στα νοσοκομεία και άλλα 5 δις στα φαρμακεία, από 45.000 γιατρούς (ο μεγαλύτερος κατά κεφαλή αριθμός στην Ευρώπη και μοναδική χώρα όπου οι γιατροί είναι κατά πολύ περισσότεροι από τις νοσοκόμες) !
- Συνταγογραφούσαμε δηλαδή 60 εκατ € φάρμακα ημερησίως
- Δηλαδή κάθε έλληνας πολίτης καταπείνει μηνιαίως φάρμακα αξίας 300 € ή
- Κάθε γιατρός συνταγογραφεί καθημερινά φάρμακα αξίας περίπου 1.500 € !!
Τα παραδείγματα είναι ατελείωτα. Το έχουμε παρακουράσει το όλο θέμα .... Το γνωρίζει πλέον κάθε πολιτισμένος άνθρωπος του πλανήτη ως "The Greek Statistics".
Θα πρέπει να τελειώσει αυτό το παραμύθι εδώ και τώρα!!
Ο δημόσιος τριτογενής τομέας θα πρέπει να καταστεί εξαιρετικά απωθητικός εργοδότης για κάθε έναν από τους ελάχιστους εναπομείναντας νέους … και να γίνουν πάλι ελκυστικοί οι άλλοι δύο τομείς. Η κατάργηση της μονιμότητας στο δημόσιο, η διαφάνεια και οι έλεγχοι θα είναι οι βασικότερες ελληνικές διαρθρωτικές καινοτομίες …. χρειάζονται χίλιες άλλες ακόμη …
Αυτές φυσικά μπορούν και πρέπει να συνδυαστούν με την πάταξη της διαφθοράς, της αρπαχτής και του εύκολου και μεγάλου πλουτισμού στον ιδιωτικό τομέα! Εάν όμως δεν «ξεβρομίσει» ο δημόσιος, ο οποίος δημιούργησε και συντηρεί την διαφθορά ενώ ταυτόχρονα έχει τον ρόλο του επιστάτη/ ελεγκτή του ιδιωτικού τομέα, πως είναι δυνατό να καθαρίσει κάπως ο δεύτερος ;;!
Η όποια ελληνική πλουτοκρατία, μικρή ή μεγάλη, μεγάλωσε και στηρίζεται στην μετριοκρατία/ φαυλοκρατία του δημόσιου τομέα!
------------------------------------------
(Με κλίκ ανοίγει μεγάλη εικόνα)
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)