Περί του μη δειν δανείζεσθαι

Διάβασα πρόσφατα ένα μικρό και ενδιαφέρον κείμενο του Πλούταρχου, γραμμένο το 92 μ.Χ.

Ήρθε να επιβεβαιώσει τις αρχές και εξηγήσεις που είχε δώσει ο πατέρας μου, σπουδαίος άνθρωπος, αυτοδίδακτος, παλαιστής της ζωής.

Αν αρκούμασταν στα απαραίτητα, οι δανειστές δεν θα υπήρχαν ως είδος, όπως δεν υπάρχουν Κένταυροι και Γοργόνες. Διότι, χρεωνόμαστε για να πληρώνουμε όχι το ψωμί και το κρασί, μα εξοχικές κατοικίες, δούλους, μουλάρια, ανάκλιντρα και τραπεζώματα. Άνθρωπος όμως που μπλέκει μια φορά μένει χρεώστης για πάντα. Στις μέρες μας η τρυφή, η μαλθακότητα και η πολυτέλεια έχουν κάνει τους ανθρώπους να μην χρησιμοποιούν αυτά που έχουν, μολονότι έχουν αρκετά.

Ο ένας δανειστής λοιπόν διαδέχεται τον άλλο,  τοκογλύφος ή μεσάζοντας, πρώτα Κορίνθιος, έπειτα Πατρινός, έπειτα Αθηναίος. Οι Πέρσες μάλιστα από όλα τα παραπτώματα θεωρούν πρώτο το χρέος και δεύτερο το ψέμα, καθώς οι οφειλέτες καταφεύγουν συχνά στα ψεύδη. Όμως περισσότερο ψεύδονται οι δανειστές και μάλιστα δόλια. Αφού στα κατάστιχά τους γράφουν ότι δίνουν στον τάδε το δείνα ποσό ενώ στην πραγματικότητα εκείνος λαμβάνει λιγότερα.

Και έπειτα περιγελούν τους φιλοσόφους που λένε ότι τίποτα δεν γεννιέται από το τίποτα. Και όμως να που από κάτι που ούτε υπάρχει, ούτε υπήρξε, τίκτεται τόκος. Δεν είναι η ανάγκη που τους σπρώχνει σε αυτό, αλλά η απληστία που στο τέλος ενώ καταστρέφουν τα θύματά τους, δεν υπάρχει κάποιο όφελος. Ούτε τα χωράφια που κατάσχουν από τους οφειλέτες καλλιεργούν, ούτε τα σπίτια που τους έχουν πετάξει έξω κατοικούν, ούτε τα ακριβά ρούχα τους φορούν. Με το που θα καταστρέψουν έναν ρίχνονται αμέσως στον επόμενο με δόλωμα τον πρώτο.

Αντίστοιχα και οι οφειλέτες δανειζόμενοι από τον έναν για να πληρώσουν τον άλλο και μετακυλίοντας τα χρέη τους, φορτώνονται όλο και περισσότερους τόκους, δυσχεραίνοντας όλο και περισσότερο την θέση τους. Αλλά αν πέσει κάποιος μέσα στην λάσπη πρέπει ή να σηκωθεί αμέσως ή να μείνει ακίνητος. Αν στριφογυρνάει και κυλιέται με το σώμα του μουσκεμένο, μαζεύει επάνω του ακόμη περισσότερη βρωμιά.

Γιατί λοιπόν καλοπιάνεις τον τραπεζίτη, δανείσου από το δικό σου τραπέζι! Ντρέπεσαι να τα πουλήσεις αλλά δεν ντρέπεσαι να τα βάλεις ενέχυρο και να πληρώσεις τόκο για κάτι που είναι δικό σου. Μείνε λοιπόν κι εσύ χωρίς δούλους, για να μην γίνεις ο ίδιος δούλος, και χωρίς περιουσία για να μην γίνεις περιουσία κάποιου άλλου. Γι αυτό ηχεί γελοία η σοφή παροιμία "Δεν μπορώ να κουβαλήσω την κατσίκα φορτώστε μου στους ώμους και το βόδι"

Βέβαια αυτά τα κείμενα δεν διδάσκονται στα ελληνικά σχολεία, αφού η "ανάπτυξη" της οικονομίας μας στηριζόταν βάσει σχεδίου στον δανεισμό.